Abdurahim | Notes

Ko'pchilik ergashgan fikr doim ham to'g'ri bo'lavermaydi. Kamchilik ergashgan fikr ham doim to'g'ri bo'lavermaydi. Fikr to'g'riligi aslida unga qancha odam ergashishi bilan emas, o'sha fikrning voqelikka qanchalik mosligi bilan belgilanadi.

Nima hodisa ro'y berayotganiga emas, bundan nima ko'zlanganiga e'tibor qaratish kerak. Gohida yolg'on haqiqat niqobi ostida ommaga taqdim etilishi mumkin. Gohida inson yaxshi niyat bilan jinoyat ham qilishi mumkin. Toptiq Emro aytganidek: "Ishning asliga boq!"

@AbdurahimNotes

Yana o'sha mavzu

Bir qorni och odamni tasavvur qiling. Uning oldiga bir savat olma keltirildi. Bitta olma yegandan so'ng uning yarim ochligi ketdi. Ikkinchi olmadan keyin esa uning qorni to'ydi. Agar shu odam qorni to'yganiga qaramay savatdagi olmalar tugagunicha yeyaversa, nima bo'ladi? Eng kamida qorni og'riydi, hattoki oshqozonini ishdan chiqarishi ham mumkin.

Men nega bu misolni keltirdim?! XXI asrda yuqoridagi holat ko'pchiligimizda kuzatilmoqda. Faqat bu yerda dard chekayotgan oshqozon emas, bizning miyamiz. Bir savat olma o'rnida esa, bir dunyo kontent iste'moli.

Biz ko'p narsa bilishga, o'rganishga qiziqamiz. Amalda esa o'rganganlarimizning aksariyati ma'lumot bo'lishdan uyog'iga o'tmayapti.

Tarix kitoblarida hazrati Umar roziyallohu anhu Baqara surasining o'zini yodlashga o'n yil sarflaganlari rivoyat qilingan. Chunki hazrati Umar kabi sahobalar Qur'ondan 10 oyat o'rganganlaridan so'ng, uni fahmlab, amal qilib, hayot tarzlariga aylantirmaguncha keyingi oyatlarni yodlashga o'tishmagan.

Bizlarchi?! Har kuni 100 xil soha bo'yicha minglagan ma'lumotlar qabul qilamiz, ularning foydali yoki foydali emasligi hali boshqa masala. Reels ketidan reels, shorts ketidan shorts, kontent ketidan yana yangi kontent.

Bir yangi narsani qabul qilgandan keyin uni fahlab, tahlil qilish uchun miyamizga ma'lum vaqt kerak bo'ladi. Olingan bir ma'lumot miyada sintez qilinib ulgurmasidan yana yangilarini unga tiqishtiraveramiz.

Savatdagi olmalarni yeyavergandan oshqozon ishdan chiqqanidek, bir kontent sintez, ya'ni "hazm" qilinmay yangi kontent taqdim qilinaversa, miya zo'riqadi, qo'pol qilib aytganda "qayt qilib yuboradi".

Kishida fikrlash, tahlil, diqqatni jamlash qobiliyatlari pasayib boradi va bu bugungi zamonaviy odamlarning eng katta muammolaridan. Ularni aldash oson, ular oson aldanishadi.

Bu post orqali shuni aytmoqchimanki, ko'p ma'lumotlar olishga, bir vaqtning o'zida ko'p narsa haqida bilishga qiziqmang. Misol uchun Lev Tolstoyning: "Oʻrtacha va keraksiz narsalarni koʻp bilgandan kam boʻlsa ham yaxshi va kerakli bilimga ega boʻlgan afzal", degan iqtibosini o'qidingiz. Shu narsa xayolingizda aylanib yuraversin toki sizni harakatga undamaguncha.

Men falon keraksiz narsalarni o'rganayotgan ekanman, falon narsa men uchun muhimroq ekan, kabi xulosalarga boring, o'zingizni ko'p savolga tuting. Unutmang, endi siz Google yoki ChatGPT'dan ko'ra ko'proq ma'lumotlarga ega bo'la olmaysiz va buning keragi ham yo'q. Ammo sizda yuqoridagilar bergan ma'lumotlardan xulosalar olish, bergan takliflaridan eng yaxshilarini tanlab olib, qaror qabul qilish mas'uliyati qoladi.

@AbdurahimNotes

Yangi 2025-yilda o'qib chiqish uchun quyidagi 25 ta kitobni tanlab oldim.

1. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf — "Ruhiy tarbiya".
2. Ibn Xaldun — "Muqaddima".
3. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf — "Xislatli hikmatlar sharhi".
4. Honiy al-Haj — "Solihlar gulshani".

5. Said Ahmad — "Jimjitlik".
6. Abdulla Qodiriy — "O'tkan kunlar". (har yili bir marta)
7. O'tkir Hoshimov — "Ikki eshik orasi". (har yili bir marta)

8. Fyodor Dostoyevskiy — "Jinoyat va jazo".
9. Lev Tolstoy — "Urush va tinchlik".
10. Jek London — "Martin Iden".
11. Ernest Xeminguey — "Chol va dengiz".

12. Jorj Oruel — "1984".
13. Franz Kafka — "Jarayon".
14. Nassim Taleb — "Qora oqqush".
15. Nassim Talem — "Tasodifga aldanganlar".

16. Morgan Housell — "Pul psixologiyasi".
17. Erik Jorgenson — "The Almanack of Naval Ravikant".
18. Karol Dvek — "Mindset".
19. Ray Dalio — "Tamoyillar".
20. Robert Grin — "Hokimiyatning 48 qonuni"


21. Darem Ajemo'g'li & Jeyms A. Robinson — "Mamlakatlar tanazzuli sabablari".
22. Charlz Uilan — "Yalang'och iqtisodiyot".
23. Robert Grin — "Mahorat".
24. Samuel Fillips — "Svilizatsiyalar to'qnashuvi".
25. Brett King — "Bank 4.0"

P.S. Aslida ularni ancha oldinroq o'qib chiqishim kerak edi. Nachora hechdan ko'ra kech deyilganku.

@AbdurahimNotes

— Adolat nima?!
— Sen yaxshi ko'radigan inson sen yomon ko'radigan insonni huzuringda yomonlashiga, g'iybat qilishiga yo'l qo'ymasliging.

@nekbinkundaligi

Hammani eshit, maslahatlarni ol. Chegaralardan chiqma. Ammo o'zingni yo'ling bo'lsin. Jaloliddin Rumiy hazratlari aytganidek: "Allohga olib boradigan yo'llar ko'p, men muhabbatni tanladim". Yo'llarni qo'y, yo'lingni top.

“Анов одам қанақа асли?”
Дўсти деди елкасин қисиб:
“Танишмасман, у ҳақда, рости,
Айтолмайман бирон яхши гап”.

“Анов одам асли қанақа?”
Бошқа бир дўст қайтарди жавоб:
“Танишмасман, аммо у ҳақда
Айтолмайман бирон ёмон гап”.

© Расул Ҳамзатов, рус тилидан Ориф Толиб таржимаси

Hedonic Treadmill

Psixologiyada "hedonic treadmill" degan tushuncha bor. Unga ko'ra kishilar hayotlari davomida qandaydir xursandchilik yoki qiyinchilik vaziyatlarni boshlaridan o'tkazmasinlar o'zlarining odatiy ruhiy holatlariga qaytishga moyil bo'ladilar.

Tasavvur qilaylik, sizning hayotingiz bir maromda ketyapti. Do'konga bordingizda iPhone 16 Pro sotib oldingiz. Sizda qanchadir vaqt bu holatdan zavq olish bo'ladi. Qisqasi yettinchi osmonda uchib yurgan bo'lasiz. Ammo bir hafta o'tmay hayotingiz yana avvalgidek davom etaveradi.

Yoki bo'lmasam to'satdan ishdan ayrildingiz, mayli auditoriyamiz nuqtayi nazaridan olganda Xudo ko'rsatmasin o'qishdan haydaldingiz. O'sha lahzalarda siz qanaqadir shok holatida bo'lasiz, hech narsani his qilmay qolarsiz yoki dodlarsiz. Ammo bitta achchiq choyni ichgandan keyin tamom. O'zingizga kelasiz, ya'ni sizdan olgan zarbangiz ta'siri ketadi.

Bu juda ham muhim tushuncha. Undan bir nechta xulosalar olish mumkin. Men shulardan bittasini aytib o'taman.

Asosiy olinadigan xulosa shuki, hayotingizdagi baxt yoki baxtsizlikni qandaydir hodisalarga bog'lab qo'ymang. Jarayon bilan yashang. Hayotga real ko'z bilan boqing. Hayot davom etishini unutmang.

Yangi mashina sotib olgan bo'lsangiz, bilingki, u eskiradi. Ishdan haydalgan bo'lsangiz, bilingki, boshqasini topasiz va h.k.

O'sha mashhur rivoyatdagi o'sha mashhur so'zlar: "Bu kunlar ham o'tib ketadi".

Bizda qiziq holat bor. Uyga vazifa qilib ustoz osonroq topshiriq bersa, yana ham osonroq qilishini so'raymiz. Aksincha, qiyinroq topshiriq berilsa, jimgina tayyorlab kelamiz. Buni sababini tushungandekman. Qachonki bizga yengil ish topshirilsa, bizda bundan ham yengilrog'i berilishiga umid paydo bo'ladi. Chunki inson qiyin ishdan ko'ra yengilini tanlashga moyil. Ammo bizga qiyin ish topshirilsa, biz uni indamay bajarishga kirishamizki, e'tirozimiz sabab undan ham qiyinrog'i berilmasin deb. Inson tabiati juda qiziq…

Hayotda 70% realist, 20% optimist va 10% pessimist bo'lib yashash kerak.

​​Tanqidchi emas, maslahatchi

Bir sahoba roziyallohu anhu masjidga namoz o'qish uchun kelganlarida Nabiy alayhissalom ruku'dan ko'tarilayotgan edilar. Boyagi sahoba ruku'ga yetib olish uchun masjid ichiga kiriboq, safga qo'shilmasdan namozga ergashdilar. Namoz o'qib bo'lingandan so'ng Rasulullohdan bu haqda so'raganlarida, u zot shunday javob berdilar: "Alloh (ibodatga bo'lgan) hirsingni ziyoda qilsin. Boshqa bunday qilma".

Ko'pincha odamlarni yaxshi ishni noto'g'ri yo'nalishda qilayotganlarini ko'rib qolamiz yoki aksincha, biz shunday holda bo'lishimiz mumkin. Inson tabiati qiziq, tanqid qilishni qanchalik yaxshi ko'rsa, tanqid qilinishni shunchalik yoqtirmaydi. Ammo ishni shu holicha tashlab qo'yib ham bo'lmaydi. Odamlarga xato qilayotganlarini aytishimiz yoki bizga xato qilayotganimizni aytishlari kerakki, toki keyinchalik bu bo'yicha pand yemaylik. Unda nima qilish kerak? Tanishlarimiz, do'stlarimizga yaxshi niyat bilan no'g'ri ishlar qilayotganlari, asli yaxshi ishlarni noto'g'ri yo'nalishda qilayotganlarini qanday tushuntirishimiz kerak? Nima qilsak ular gaplarimizni qabul qilishadi?

Uslubni ozgina o'zgartirish kerak. Gapni tanqiddan yoki xatoni to'g'rilashdan boshlamang. Do'stingizga u qilayotgan ishi yaxshi ekanligini, ko'pchilikni qo'lidan kelavermasligini, bu ishini to'xtatmasligini ayting. Shundan so'ng u qilayotgan xato haqida gapirishga o'tib, to'g'ri yo'lini ko'rsating.

Misol uchun tanishingiz sizga yozgan inshosini yoki tuzgan dasturini ko'rib berishingizni so'radi. Siz dabdurustdan uni xatolarini qidirishni boshlamang. Avval uni qilgan ishini maqtang, ancha vaqt va mehnat sarflaganini ta'kidlang. Aytaylik, inshoda ishlatgan fikrlari ajoyibligi, tuzgan dasturi ko'rinishi noan'anaviy ekanligini aytib, uni ko'nglini ko'taring. Shundan so'ng qilgan ishida chiqqan ba'zi kichik xatolarni, ularni tuzatsa, yanada yaxshiroq bo'lishini ayting. Tanqidchi emas, maslahatchi rolida bo'ling.

Yuqoridagi narsani yaxshi tushunmay ko'p pand yegan joylarim bo'ldi. Ko'p tanqid odamlarga yoqmaydi, sizni ulardan uzoqlashtirib qo'yadi. Sizdan yordam olmaydigan ham, bermaydigan ham bo'lib qolishadi. Inson esa yakka o'zi rivojlana olmaydi. Dono xalqimiz bekorga aytishmagan: "So'zning so'zdan farqi bor, o'ttiz ikki narxi bor".

@nekbinkundaligi