Yosh kitobxon roʻyxati - 2024

​​#kun_tarixi

25-yanvar – oʻzbek yozuvchisi, dramatur, kinossenaristi va tarjimon Oʻlmas Umarbekov (1934-1994) tugʻilgan kun.

📌1934-yil 25-yanvarda Toshkent shahrida tugʻilgan.

📌Abdulla Avloniy asos solgan 40-maktabda oʻqigan.

📌Oʻrta Osiyo universitetining filologiya fakultetini tugatgan (1956).

📌Respublika televideniye va radioeshittirish davlat qoʻmitasida muharrir, bosh muharrir (1956-71), Oʻzbekiston K.P MKda sektor mudiri (1971-74), „Oʻzbekfilm“ kinostudiyasi direktori (1971-81), Oʻzbekiston Madaniyat ishlari vazirining birinchi oʻrinbosari (1982-86), vaziri (1987-89), Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi raisi (1985-89), Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vazirining oʻrinbosari (1989-91) kabi lavozimlarda ishlagan.

📌Ilk hikoyasi – „Xatingni kutaman“ (1956).

📌Ilk kitobi – „Hikoyalar“ (1958).

📌„Yurak soʻzlari“ (1960); „Boboyongʻoq“ (1961), „Yulduzlar“, „Menga ishonmaysanmi?“ (1962), „Hayot abadiy“ (1964), „Charos“ (1966), „Koʻprik“ (1968), „Bolgar qoʻshiqlari“, „Oltin yaproqlar“ (1972), „Qiyomat qarz“ kabi hikoyalarida kishilarning maʼnaviy-axloqiy goʻzalligini tasvirlashga, insonning jamiyat va tabiat oldidagi burchini, masʼuliyatini koʻrsatishga alohida eʼtibor bergan.

📌„Bolgar qoʻshiqlari“ (1972) turkum hikoyalari ham ixchamligi, dramatizmga boyligi, sheʼriy ritmik xususiyatlari bilan ajralib turadi.

📌Qissalari: „Sevgilim — sevgilim“ (1963), „Kimning tashvishi yoʻq“ (1965), „Urush farzandi“ (1972), „Yoz yomgʻiri“ (1973), „Oq qaldirgʻoch“ (1974).

📌Romanlari: „Odam boʻlish qiyin“ (1970), „Fotima va Zuhra“ (1994).

📌Sahna asarlari: Oqar suvlar“ (1971), „Sud“, „Yoshlik dengizi“ (1972), „Komissiya“ (1974), „Oʻz arizasiga koʻra“, „Kuzning birinchi kuni“, „Qiyomat qarz“, „Assalom, quyosh“, hisoblanadi. Umrining soʻnggi yillarida yozgan „Tuhmat“ (1987), „Oqsoqol“ (1991), „Oʻzing uchun oʻl yetim“ (1992).

📌Kinossenariylari: Yigit va qiz“ (1967), „Asosiy koʻn“ (1971), „Ikki soldat qissasi“ (1973), „Changalzordagi ov“, „Sevgi afsonasi“ (1985).

📌Eʼtirof etilishi: „Shon-sharaf belgisi“ ordeni (1981-yil), Hamza nomidagi davlat mukofoti (1980), Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1984-yil), Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1992-yil), „Fidokorona xizmatlari uchun“ ordeni (2021-yil).

📌1994-yil 10-noyabrda vafot etgan.


@yosh_kitobxon_kitoblari

​​#kun_tarixi

🗓25-yanvar – ingliz adibasi, adabiy tanqidchisi va feminizm gʻoyasini ilgari surgan vakilalardan biri Virjiniya Vulf (1882-1941) tugʻilgan kun.

📌1882-yil 25-yanvarda Angliyaning Midlseks grafligi Kensington tumanida tugʻilgan.

📌Asl ismi: Adelina Virjiniya Stiven

📌Otasi – ser Lesli Stiven yozuvchi, tarixchi va alpinist boʻlgan.

📌Onasi – Juliya Stiven (qizlik familiyasi Jekson).

📌Oʻrta maktabni tugatgach, oiladagi barcha oʻgʻil bolalar Kembrij universitetida tahsil olishadi, qizlarning esa u yerda oʻqishi man etilgan edi. Yosh Virjiniya aynan shu narsani doimo qoralagan.

📌Virjiniya 1897-1901-yillarda London qirollik kollejining ayollar boʻlimida yunon, lotin va nemis tillaridan saboq olgan. Shu davrdan boshlab ayollar huquqlari uchun kurash harakatiga qoʻshiladi.

📌Virjiniyaning yoshligida erkaklar tomonidan haqorat va jinsiy zoʻravonlikka duchor boʻlishi uning ruhiyatiga salbiy taʼsir koʻrsatgan.

📌Asarlari: Kun va tun» (Night and Day, 1919), «Jeykobning xonasi» (Jacob’s Room, 1922), «Missis Dellouey» (Mrs. Dalloway, 1925), «Mayoqda» (To the Lighthouse, 1927), «Orlando. Biografiya» (Orlando: A Biography, 1928), „Shaxsiy xona“ („Own Room“, 1929), «To‘lqinlar» (The Waves, 1931), «Flash. Biografiya» (Flush: A Biography, 1933), «Yillar» (The Years, 1937), «Aktlar aro» (1941).

📌Ikkinchi jahon urushi boshlarida nemis aviatsiyasi Londonni bombardimon qildi va Virjiniya Vulfning uyi ham vayron boʻldi. Bu voqea adibaning ijodini toʻxtatdi va uning ruhiy holatini yomonlashtirdi.

📌1941-yil 28-martda Susseks grafligidagi daryoga tashlab oʻz joniga qasd qiladi.

📌1962-yili „Virjiniya Vulf kimdan qoʻrqadi?“ nomli sahna asari yaratilgan.

📌Taniqli xonanda Stiven Xarlining „Poetic Justice“ (1996) albomiga kiritilgan „Riding the Waves“ qoʻshigʻi Virjiniya Vulfga bagʻishlangan.

📌2018-yilda adiba hayoti haqida „Vita va Virjiniya“ filmi suratga olingan.

📌„Shaxsiy xona“ asari Nodirabegim Ibrohimova tomonidan oʻzbek tiliga tarjima qilingan (2024).


@yosh_kitobxon_kitoblari

​​#kun_tarixi

🗓25-yanvar – oʻzining sahna asarlari, romanlari va qisqa hikoyalari bilan mashhur boʻlgan ingliz yozuvchisi Uilyam Somerset Moem (1874-1965) tugʻilgan kun.

📌1874-yil 25-yanvarda Parijdagi Buyuk Britaniya elchixonasida tugʻilgan.

📌Otasi – Robert Ormond Moem Angliyaning Fransiyadagi elchixonasi yuristi boʻlgan.

📌Bolaligida fransuz tilida soʻzlashgan, 10 yoshida otasidan yetim qolgach ingliz tilini oʻrganishga kirishgan.

📌Angliyaga qaytgach, yosh Uilyamning tarbiyasi bilan amakisi Genri Moem shugʻullangan.

📌1892-yil U.S.Moem Peterburgdagi tibbiyot maktabiga oʻqishga kirgan.

📌1897-yili oʻzining ilk romani – „Lambetlik Liza“ asarini yozgan.

📌„Ledi Frederik“ (1907) dramasi katta shuhrat qozongan va Uest-Enddagi teatrlarda qoʻyilgan.

📌Birinchi jahon urushi boshlangach, U.S.Moem Qizil Xoch brigadasiga koʻngilli sifatida qoʻshiladi va jang maydonida yaradorlarga yordam koʻrsatadi.

📌Keyinchalik Moem Britaniya kontrrazvedkasi xizmati (MI5) bilan hamkorlikda ishlagan.

📌1915-yil sentabrda Britaniya razvedkasi qiziqqan shaxslarni kuzatish missiyasi bilan Shveytsariyaga yuborilgan.

📌Shveytsariya safari haqidagi xotiralar oʻzining „Ashenden yoki Britaniya josusi“ asarida oʻz ifodasini topgan.

📌 AQSHda boʻlganida, unga Rossiyaga borib uni urushdan chiqmaslikka koʻndirish missiyasi yuklangan, biroq 1917-yili Rossiya urushdan chiqqan.

📌1919-yilgi Xitoy va Malayziyaga safari davomida ikkita qisqa hikoyalar toʻplami yaratdi.

📌The Moon and Sixpence“ („Oy va sariq chaqa“) (1919), „Cakes and Ale“ („Shirin kulcha va pivo“) (1930), „Theatre“ („Teatr“) (1937) asarlari katta mashhurlikka erishgan.

📌„Of Human Bondage“ („Insoniy ehtiroslar zalvori“) (1915) avtobiografiy romani, ayniqsa, mashhur boʻlib, unda roman qahramoni – yosh yigit va u bilan toʻqnashgan kishilar talqinidagi nozik psixologizm hayot manzaralarining keng tasviri bilan tutashgan holda asarga oʻzgacha badiiy latofat bagʻishlagan.

📌1965-yil 16-dekabrda Fransiya janubidagi Nitssa shahrida oʻpka saratonidan vafot etgan.

📌„Notanish odam Parijda“, „Oy va sariq chaqa“, „Teatr“ romanlari oʻzbek tiliga tarjima qilingan.


@yosh_kitobxon_kitoblari

​​#kun_tarixi

🗓24-yanvar – fransuz dramaturgi va publitsisti Pyer Bomarshe (1732-1799) tugʻilgan kun.

📌1732-yil 24-yanvarda Fransiya qirolligi poytaxti Parij shahrida tugʻilgan.

📌 Asl ismi: Pyer-Ogyusten Karon (1757-yilda oʻziga Bomarshe familiyasini tanlagan).

📌Otasi – Andre-Sharl Karon oddiy soatsoz boʻlgan.

📌Yoshligidan musiqiy isteʼdodi va notiqligi tufayli yuqori tabaqa vakillari orasida shuhrat qozongan.

📌Pyer Fransiya qiroli Lyudovik XV (1715-1774) saroyida ham xizmat qilgan va uning qizlariga arfa chalishni oʻrgatgan.

📌1764-yili Ispaniya poytaxti Madridga koʻchib oʻtadi. Ispaniyada hayratlanarli ishlar koʻrsatib, aqli orqali vazirlik darajasiga chiqadi.

📌1767-yili Parijga qaytib, „Ejen“ nomli ilk sahna asarini yozadi.

📌1770-yilda yozgan „Ikki doʻst“ dramasi shuhrat qozonmagan.

📌„Xotiralar“ nomli asarida Fransiyadagi sud tizimining poraxoʻrligi va samarasizligini fosh etgan.

📌Amerikadagi ozodlik urushi vaqtida Bomarshe britan mustamlakalarini oʻq-dori va qurollar bilan taʼminlagan (1777-yilda 5 mln. livrni ularga bergan).

📌„Figaro“ trilogiyasining ikki asari „Sevilyalik sartarosh“ (1775) va „Figaroning uylanishi“ (1784) dramalari adibga katta shuhrat olib kelgan. Har ikki asarda ham Bomarshe inqilob jarchisi sifatida namoyon boʻldi.

📌1785-yilda Bomarshe qisqa muddatga hibsga olindi, lekin tez orada ozod qilindi.

📌1787-yili Antonio Salyeri operasi uchun „Tarar“ librettosini yozadi.

📌„Aybdor ona yoxud Ikkinchi Tartyuf“ (1792) asari „Figaro“ trilogiyasini yakunladi.

📌1799-yil 18-mayda Parijda vafot etgan.


@yosh_kitobxon_kitoblari

​​#kun_tarixi

23-yanvar – fransuz yozuvchisi, sanʼatshunos olim, diplomat, psixologik roman janri asoschilaridan biri Stendal (1783-1842) tugʻilgan kun.

📌1783-yil 23-yanvarda Fransiyaning Grenobl shahrida tugʻilgan.

📌Asl ismi: Anri Mari Beyl.

📌Otasi – Sheryuben Beyl Grenoblda advokat boʻlgan.

📌Onasi – Genrietta Beyl Anri 7 yoshga toʻlganida vafot etgan.

📌Grenobldagi maktabda lotin tili, matematika, falsafa, mantiq va sanʼat tarixini oʻrgangan.

📌1799-yili Anri Parijdagi Politexnika maktabiga oʻqishga yuborilgan. Biroq oʻqishni istamay Napoleon armiyasi safiga dragun (otliq askar) sifatida qoʻshilgan.

📌1802-yilda armiyadan ketib, Parijga boradi. U yerda falsafa, adabiyot va ingliz tilini oʻrganadi.

📌Kundaliklarida yozishicha, oʻsha davrda fransuz dramaturgi Molyer kabi boʻlishga ahd qilgan.

📌1805-yilda Napoleon armiyasi safiga intendant (qoʻshin taʼminoti masalalarini hal qiluvchi shaxs) sifatida kirgan Anri fransuzlarning Italiya, Germaniya va Avstriyadagi yurishlarida qatnashgan.

📌1812-yilgi Napoleonning Rossiyaga yurishida qatnashgan boʻlajak adib Borodino jangi va Moskva yongʻiniga guvoh boʻlgan.

📌U sayohatlari davomida voqealarni qalin daftarlarga yozib borgan, Berezina daryosini kechib oʻtayotganda ularning bir qismi yoʻqolgan.

📌Burbonlar sulolasi hokimiyatga kelgach, Stendal Italiyaga ketgan va Milan shahrida yashagan.

📌Milanda „Gaydn, Motsart va Metastazio biografiyasi“ (1815), „Italiyada rassomchilik tarixi“ (1817), „1817-yilda Rim, Neapol va Florensiya“ asarlarini yozgan.

📌1822-yili Parijga qaytgan Stendal „Sevgi haqida“, „Rasin va Shekspir“ asarlarini yozgan.

📌1827-yilda ilk romani – „Armans“ yozilgan. 1829-yili „Vanina Vanini“ qissasi yaratilgan.

📌1830-yilda Triest shahrida fransuz konsuli etib tayinlagan va umrining oxirgacha shu lavozimda ishlagan.

📌1830-yilda nashr etilgan „Qizil va qora“ asari adibga shuhrat olib kelgan.

📌„Parma ibodatxonasi“ (1839) asarida Italiya shimolini egallagan Avstriya zulmini qoralagan.

📌„Vittoriya Akkoramboni“, „Chenchi“, „Gersoginya Palliano“, „Kastrolik abbatisa“ singari yoʻl xotiralarini yaratgan. Bundan tashqari, Stendal „ Xudbinning xotiralari“ va „Anri Bryular hayoti“ avtobiografik qissalari, „Lyusyen Leven“, „Lamyel“ romanlari, „Minna Vangel“ qissasini yozgan.

📌1842-yil 23-martda Parijda vafot etgan. Monmartr qabristoniga dafn etilgan.

📌„Qizil va qora“ va „Parma ibodatxonasi“ asarlari Hasan Toʻrabekov tomonidan oʻzbek tiliga oʻgirilgan.


@yosh_kitobxon_kitoblari

​​#iqtibos

„Nuqul oʻtmishidan noliydigan odam kelajagini barbod qilishi mumkin. Oʻz ildizini inkor qilgan daraxt qurib qoladi“.

© Oʻtkir Hoshimov


@yosh_kitobxon_kitoblari

​​#iqtibos

„Sen taqdiri azalni emas, avvalo, oʻzingni yengishga harakat qil. Dunyoni tartibga solishga urinma. Eng avval oʻz istaklaringni boshqara bil“.

©Rene Dekart


@yosh_kitobxon_kitoblari

​​#kun_tarixi

22-yanvar – ingliz shoiri, lordi va romantik sheʼriyatning yorqin namoyondasi Jorj Gordon Bayron (1788-1824) tugʻilgan kun.


📌1788-yil 22-yanvarda Angliya qirolligi poytaxti Londonda tugʻilgan.

📌Uning ota-bobolari qirol Vilgelm I Fotih (1066-1087) naslidan boʻlib, XI asrda Normandiyadan Angliyaga kelib qolgan.

📌1801-yilda Xarrou maktabiga borgan. U yerda oʻqitiladigan qadimiy tarix va oʻlik tillar boʻlajak shoirni umuman qiziqtirmagan.

📌Yosh Bayronni maktabda faqat ingliz klassik adiblarining asarlari qiziqtirgan.

📌Keyinchalik Kembrij universitetida oʻqigan. Ammo u talabalar orasida suzish, ot minish, boks tushish, sharob ichish, karta oʻynash kabi odatlari bilan ajralib turgan.

📌1807-yilda Bayronning birinchi kitobi „Bekorlik soatlari“ nashr etilgan.

📌1809-yildan shoir Angliya parlamenti aʼzosiga aylangan va lord unvoniga ega boʻlgan.

📌1809-yil iyun oyida Bayron ilk sayohatga chiqdi. U Portugaliya , Ispaniya, Albaniya, Gretsiya, Turkiya va Kichik Osiyoning boshqa hududlariga tashrif buyurdi, Dardanell boʻgʻozini kemada bosib oʻtdi

📌Safardan qaytgach, „Chayld Harold ziyorati“ dostonini (1812, 1817-18) yaratdi.

📌Sharq dostonlari turkumidagi "Kofir", "Abidoslik kelin" (1813), "Qaroqchi", "Lara" (1814), "Korinf qamali", "Parizod" (1816) kabi dostonlari Nizomiyning "Layli va Majnun", Firdavsiyning "Yusuf va Zulayho" asarlari taʼsirida yozilgan.

📌1816-yil noyabrda Bayron Venetsiyaga ko'chib o'tdi, u yerda sheʼriy asarlarini davom ettirdi.

📌Bayron 1817-1822-yillarda Italiyada yashaydi. "Tasso shikoyati" (1817), "Mazepa" (1818) poemalari, "Manfred" (1817), "Xotin" (1821) dramalarida adolatsizlikka qarshi kurashga chaqiradi, inson va dunyo muammosi yetakchi mavzu boʻlgan.

📌Bayron 1818-yilda "Don Juan" sheʼriy romanini yozishga kirishgan. Asarda inson va muhit masalasi birinchi oʻringa chiqqan. Bunda Bayron romantizmdan realizmga oʻtgan (asar tugallanmagan).

📌1815-yilda tugʻilgan qizi Ada Lavleys keyinchalik mashhur ingliz matematigiga aylangan.

📌Bayron adolatsizlik va zulmga qarshi isyonkor tabiati bilan ajralib turardi. Bu tabiati uning qismatiga ham koʻchdi.

📌1821-yili Yunonistonda turklar asoratiga qarshi isyon boshlanadi. Bayron Angliyada yunonlarga yordam berish uchun tuzilgan Filellen qo'mitasi bilan muzokara qilib, u yerga borishga qaror qiladi.

📌Oʻz mablagʻidan foydalanib, qurol va kemalar sotib olgan Bayron 1823-yil 14-iyulda Yunonistonga suzib ketdi.

📌Lord Bayron Angliyadagi barcha mulkini sotishni buyurgan va pulni isyonchilar harakatiga xayriya qilgan.

📌 Doimiy dengiz safariga koʻnikmagan shoir 1824-yil yanvarida xastalanib qoladi.

📌Lord Bayron 1824-yil 19-aprelda Yunonistonning Mesolongion shahrida 36 yoshida vafot etdi. Shoirning jasadi keyinchalik Angliyaga olib kelinib, Nottingemshirdagi oilaviy qabristonga dafn etilgan.

📌Uning "Manfred" dostoni Rauf Parfi tomonidan oʻzbek tiliga tarjima qilingan.


@yosh_kitobxon_kitoblari