Таниқли рус ҳайвонотшунос тадқиқотчиси Алексей Юрьевич Целлариус бундан 30 йиллар муқаддам эчкемарларни уч тоифага, яъни «ўтроқ», «кўчманчи» ва «дайди» эчкемарларга ажратган эди.
Эчкемарларнинг аксарият қисми маълум бир ҳудудда, асосан 40 гектардан 150 гектаргача бўлган майдонда ўтроқ ҳаёт кечиради ва улар «ўтроқ» тоифасидаги жониворлар ҳисобланади. Уларнинг турли ёш тоифасидаги, кўпроқ 4-8 ёшдаги эркак ҳамда урғочи вакиллари маълум бир чегараланган ҳудудда ўтроқ ҳолда яшаши мумкин. Барча ўтроқ ҳаёт кечирувчи эчкемарлар баъзан қисқа муддатга ёки бир неча кунгача ўзлари яшайдиган ҳудуд сарҳадларини тарк этиши кузатилади. Шу билан бирга, агар бошқа ҳудуд эчкемарга қулайроқ шароитга эга бўлса шу ҳудудга кўчиб жойлашиши ҳам мумкин.
«Кўчманчи» эчкемарларни ўтроқларидан асосан йирик ва 10 ёшдан каттта ёшдаги эркак эчкемарлар ташкил этиши билан фарқ қилади. Кўчманчи эчкемарнинг яшаш ҳудуди бир нечта участкалардан иборат бўлиб, ушбу участкалар орасидаги масофа 10 километргача бўлиши мумкин. Эчкемарнинг бир участкадан бошқасига бир кун мабойнида кўчиб ўтади. «Кўчманчи» эчкемарлар кўчиш учун сафарга чиққанда ўзига тегишли участкадан бошқа ҳудудда тунаб қолмайди, йўл давомида ов қилмайди ҳамда бошқа турдошларининг изларига эътибор ҳам қаратишмайди.
«Дайди» тоифасига мансуб эчкемарлар эса ўларининг доимий яшаш ҳудудларига эга бўлмайди ҳамда уларнинг орасида катта ёшдаги эркак ва урғочи эчкемарлар кўпчилик эмас, шу билан бирга «дайдилар» сафида урғочилар жуда кам учрайди ҳамда улар учун бу ҳолат вақтинчалик ҳисобланади. «Дайди» эчкемарларнинг аксариятини уч-тўрт ёшдаги ёш эчкемарлар ташкил этади. Бундан ташқари, эчкемарларнинг бошқа ҳудудларга кўчиб ўтишида уларнинг озуқа базаси ҳолатига боғлиқлигини ҳам эътиборга олиш лозим.
Бўз эчкемар | Серый варан | Desert Monitor | Varanus griseus
📕 Ўзбекистон Республикаси Қизил китоби
🇺🇿 Қизилқум чўли
📷 Тимур Абдураупов
📅 13 апрель 2015 йил
#qizilkitob
Обуна бўлинг 👉 Wildlife of Uzbekistan
Рус тилида 🦎
Facebook Wildlife of Uzbekistan
Instagram Wildlife of Uzbekistan
Эчкемарларнинг аксарият қисми маълум бир ҳудудда, асосан 40 гектардан 150 гектаргача бўлган майдонда ўтроқ ҳаёт кечиради ва улар «ўтроқ» тоифасидаги жониворлар ҳисобланади. Уларнинг турли ёш тоифасидаги, кўпроқ 4-8 ёшдаги эркак ҳамда урғочи вакиллари маълум бир чегараланган ҳудудда ўтроқ ҳолда яшаши мумкин. Барча ўтроқ ҳаёт кечирувчи эчкемарлар баъзан қисқа муддатга ёки бир неча кунгача ўзлари яшайдиган ҳудуд сарҳадларини тарк этиши кузатилади. Шу билан бирга, агар бошқа ҳудуд эчкемарга қулайроқ шароитга эга бўлса шу ҳудудга кўчиб жойлашиши ҳам мумкин.
«Кўчманчи» эчкемарларни ўтроқларидан асосан йирик ва 10 ёшдан каттта ёшдаги эркак эчкемарлар ташкил этиши билан фарқ қилади. Кўчманчи эчкемарнинг яшаш ҳудуди бир нечта участкалардан иборат бўлиб, ушбу участкалар орасидаги масофа 10 километргача бўлиши мумкин. Эчкемарнинг бир участкадан бошқасига бир кун мабойнида кўчиб ўтади. «Кўчманчи» эчкемарлар кўчиш учун сафарга чиққанда ўзига тегишли участкадан бошқа ҳудудда тунаб қолмайди, йўл давомида ов қилмайди ҳамда бошқа турдошларининг изларига эътибор ҳам қаратишмайди.
«Дайди» тоифасига мансуб эчкемарлар эса ўларининг доимий яшаш ҳудудларига эга бўлмайди ҳамда уларнинг орасида катта ёшдаги эркак ва урғочи эчкемарлар кўпчилик эмас, шу билан бирга «дайдилар» сафида урғочилар жуда кам учрайди ҳамда улар учун бу ҳолат вақтинчалик ҳисобланади. «Дайди» эчкемарларнинг аксариятини уч-тўрт ёшдаги ёш эчкемарлар ташкил этади. Бундан ташқари, эчкемарларнинг бошқа ҳудудларга кўчиб ўтишида уларнинг озуқа базаси ҳолатига боғлиқлигини ҳам эътиборга олиш лозим.
Бўз эчкемар | Серый варан | Desert Monitor | Varanus griseus
📕 Ўзбекистон Республикаси Қизил китоби
🇺🇿 Қизилқум чўли
📷 Тимур Абдураупов
📅 13 апрель 2015 йил
#qizilkitob
Обуна бўлинг 👉 Wildlife of Uzbekistan
Рус тилида 🦎
Facebook Wildlife of Uzbekistan
Instagram Wildlife of Uzbekistan