Navoiy bilan Binoiy
 
Hirotda Alisher Navoiy bilan birga mavlono Binoiy degan shoir ham yashardi. Kunlardan bir kuni Binoiy Alisher Navoiyning bog‘iga kelibdi. Qarasa, u bir qancha shoirlar-u mashshoqlar, sozandalar-u xonandalar bilan shirin suhbatlar qurib o‘ltirgan ekan. Binoiyning g‘ayirligi tutibdi. Shu payt oldiga vovullaganicha kelgan itga qarab ovozining boricha:
 
– Ho, janoblarining itlari ham nav (ohang qiladi demoqchi) qiladilar-ku, biz bundan bexabar qolibmiz-da, – debdi. Shu bilan Alisher Navoiyni boplab “chaqib” olmoqchi ekan-da. Binoiyning niyatini darrov anglagan Alisher Navoiy unga shunday javob qilibdi:
 
– Ha, endi ancha-muncha boqib parvarish qilgan edik, mavlononing o‘zlari ko‘rib turganlaridek, binoyidek bo‘ldi-qoldi.
 
Shoirning suhbatdoshlari maza qilib kulishibdi.
 
 
 
Bulbulning navosi
 
Alisher Navoiy bilan Binoiy degan shoir bir kuni katta bino oldidan o‘tib qolishibdi. Binoning ichkarisida gulga qo‘nib sayrayotgan bulbulning yoqimli navosi eshitilardi. Shunda Binoiy Alisher Navoiyni chaqib olmoqchi bo‘lib:
 
– Hazrati oliylari, qarang, yo‘lovchilar o‘tganda anavi binoning chiroyiga, ko‘rkamligiga zavq bilan tikiladi. Fikrimcha, anavi sayrayotgan bulbul ham ushbu binoning go‘zalligiga tahsin o‘qiyotgandek, – debdi.
 
Binoiy bu gaplari bilan nima demoqchi bo‘lganini anglagan Alisher Navoiy unga javoban shunday debdi:
 
– Gapingiz to‘g‘ri janobi oliylari, lekin shuni bilingki, kunlar o‘tib bu bino ham qulaydi, lekin bulbulning navosi, uning yoqimli ovozi aslo yo‘qolmaydi. Darvoqe, haqiqiy didli, farosatli kishiga bu yerda binoning serhashamligi emas, bulbulning navosi huzur bag‘ishlaydi. Bunga uncha-muncha kishining fahmi yetmaydi.
 
Bu gapni eshitgan Binoiy qizarib qolibdi. 
 
 
 
Gap navosida
 
Alisher Navoiy bilan Binoiy bir kuni ko‘chada ketishayotgan ekan, yo‘ldagi bog‘dan g‘azal eshitilib qolibdi. G‘azal Binoiyniki ekan. U g‘azal o‘ziga qarashli ekanligini bildirmoqchi bo‘lib, Alisher Navoiyga:
 
– Boqqa kiraylik, juda yaxshi g‘azal o‘qishyapti, – debdi.
 
Alisher Navoiy “Boqqa kirib, g‘azal tinglasak-tinglabmiz-da”, deb rozi bo‘libdi. Ikkovlashib boqqa kirishibdi. G‘azalxon g‘azalni o‘qib bo‘lgach, Binoiy maqtanib:
 
– Hoy, inim, she’rni binoyidek bitibsan, o‘qishing ham binoyidek, rahmat, ofarinlar bo‘lsin senga! – debdi.
 
Bu so‘zni eshitgan Alisher Navoiy:
 
– Ammo lekin bu do‘stimiz she’rning navosini joyiga qo‘yolmabdi, ozgina fahm-u farosatni ishga solib, peshona teri to‘kkanlarida g‘azalning navosi joyiga kelarmidi... – debdi.
 
Bu lutfdan Binoiy hijolat chekib, yerga qarab qolibdi.

Sahna ko'rinishi uchun tavsiyaviy hikoyalar "El desa Navoiyni" kitobidan

@ustoztuhfasi