"Nurboy Jabborov saboqlari" — @nurboyjabborov Telegram-kanali

Nurboy Jabborov saboqlari

1 Mar, 04:11

ҲАЗРАТ НАВОИЙ РЎЗА ҲАҚИДА

Буюк шоир ва мутафаккир Алишер Навоийнинг “Сирожу-л-муслимин” асарида ислом арконлари оҳорли назмий талқин этилади. Асарнинг алоҳида бир бори “Исломнинг тўртунчи рукниким, рўзадур – шарҳ этмак” деб номланади. Араб тилидан олинган “савм” сўзи “тийилиш” маъносини англатади. Қуръони каримнинг “Бақара” сурасидаги рамазон рўзаси фарз бўлгани ҳақидаги оятда: “Шоядки, тақводор бўлсангизлар”, дейилганига кўра, рўзадан мурод – тақво. Ҳазрат Навоий ҳам масаланинг ана шу жиҳатига алоҳида урғу беради:

Эрур тўртунчи рукн исломнинг савм -
Ки, ўтгай кимсага тақво била явм.

Чу рўза фарз бўлди йилда бир ой,
Анинг ижросида бўл нафсфармой.

Яъни кунни тақво билан ўтказиш исломнинг тўртинчи рукни бўлган рўзанинг асосий шартидир. Бир йилда бир ой – рамазони шарифда тутиладиган рўзада нафсфармой – ўз нафсига ҳоким бўлиши инсон учун фазилатдир.
Рўзанинг ҳукмлари, рўзада фарз саналган ният тунда, тонг отмай туриб қилиниши афзал экани, нафл рўзада ниятни тушгача қилинса ҳам жоизлиги ҳақидаги мисралар илмий ҳақиқат лўнда ва аниқ ифодалангани жиҳатидан қимматлидир. Шундан кейин муаллиф рўзани бузмайдиган амаллар: чивин, пашша каби майда нарсаларнинг томоққа кириши, идрокли одам туз, сиркага ўхшаш нарсаларни тил учи билан тотиши, ҳижома – қон олдириш билан рўза очилмаслиги ҳақидаги ҳукмларни баён этади. Бундан ташқари, рўзадор она томоғидан ўтказмай, фақат оғзида боласига нон чайнаб бериши рўзани бузмаслиги айтилади. Лекин: Вале билмак керактур ани макруҳ, Керак макруҳдин хотирда андуҳ. Яъни бунинг макруҳлигини ёдда тутиш, эҳтиёт бўлмоқ зарур.

Унутиб гар есанг, ичсанг эмас ғам,
Эрур ул рўза боқий, эй мукаррам.

Рўзадор нохос унутиб еб ёки ичиб қўйса, ҳечқиси йўқ, рўза бузилмайди. Бу рўзадорга Аллоҳнинг икроми, деб қабул қилиниши зарур.
Ушбу бобда “Фавт бўлган руза эвази ва каффорати” хусусида ҳам сўз боради. Каффорат – шариатга зид бирор иш содир этилса, бунинг учун жарима сифатида эваз берилиши маъносини англатади.

Агар бебоклик ойини туздунг,
Ғизонинг ғайри бирла рўза буздунг.

Қазоси бирга бирдин ортуқ эрмас,
Фузунға шаръ рухсат, билки, бермас.

Агар бефарқлик билан озуқа бўлмайдиган нарсалар билан рўзани бузган бўлсанг, унинг қазоси учун ҳар бир кунига бир кун рўза тутмоғинг зарур. Ундан ортиқ эмас. Чунки шариат ортиқча ишга буюрмайди.

Ғизо еб рўза улким, қилса зойил,
Ва ё нафси бўлиб шаҳватға мойил.

Каффорат олтмиш мискинга итъом,
Эрур ё олтмиш кун савми ноком.

Мабодо бирор киши ғизо – овқат еб ёки шаҳватга берилиб, қасддан рўзасини бузса, бунинг учун каффорат – олтмиш мискинга таом едириши ёки олтмиш кун рўза тутмоғи зарур бўлади. Фақат шарти шуки, олтмиш кун муттасил бўлмоғи, яъни орасини узмай рўза тутилиши ёки Аллоҳ йўлида бир қулни озод қилиб, кўнглини шод этиши керак. “Йўқ эрса солим эрмас рўза ҳоли”, акс ҳолда рўза шариатга мувофиқ саналмайди.
Ушбу фикрлар ҳазрат Алишер Навоий рўзанинг шаръий аҳкомларини назмда мукаммал бадиий талқин этгани исботидир. Буюк шоир талқинлари бугунги кун учун ҳам аҳамиятлидир.

Нурбой Жабборов

👍 1

❤️

👏

Открыть комментарии

Facebook

304 0 10 8

Nurboy Jabborov saboqlari

1 Mar, 04:09

HAZRAT NAVOIY RO‘ZA HAQIDA

Buyuk shoir va mutafakkir Alisher Navoiyning “Siroj ul-muslimin” asarida islom arkonlari ohorli nazmiy talqin etiladi. Asarning alohida bir bori “Islomning to‘rtunchi ruknikim, ro‘zadur – sharh etmak” deb nomlanadi. Arab tilidan olingan “savm” so‘zi “tiyilish” ma’nosini anglatadi. Qur’oni karimning “Baqara” surasidagi ramazon ro‘zasi farz bo‘lgani haqidagi oyatda: “Shoyadki, taqvodor bo‘lsangizlar”, deyilganiga ko‘ra, ro‘zadan murod – taqvo. Hazrat Navoiy ham masalaning ana shu jihatiga alohida urg‘u beradi:

Erur to‘rtunchi rukn islomning savm -
Ki, o‘tgay kimsaga taqvo bila yavm.

Chu ro‘za farz bo‘ldi yilda bir oy,
Aning ijrosida bo‘l nafsfarmoy.

Ya’ni kunni taqvo bilan o‘tkazish islomning to‘rtinchi rukni bo‘lgan ro‘zaning asosiy shartidir. Bir yilda bir oy – ramazoni sharifda tutiladigan ro‘zada nafsfarmoy – o‘z nafsiga hokim bo‘lishi inson uchun fazilatdir.
Ro‘zaning hukmlari, ro‘zada farz sanalgan niyat tunda, tong otmay turib qilinishi afzal ekani, nafl ro‘zada niyatni tushgacha qilinsa ham joizligi haqidagi misralar ilmiy haqiqat lo‘nda va aniq ifodalangani jihatidan qimmatlidir. Shundan keyin muallif ro‘zani buzmaydigan amallar: chivin, pashsha kabi mayda narsalarning tomoqqa kirishi, idrokli odam tuz, sirkaga o‘xshash narsalarni til uchi bilan totishi, hijoma – qon oldirish bilan ro‘za ochilmasligi haqidagi hukmlarni bayon etadi. Bundan tashqari, ro‘zador ona tomog‘idan o‘tkazmay, faqat og‘zida bolasiga non chaynab berishi ro‘zani buzmasligi aytiladi. Lekin: Vale bilmak keraktur ani makruh, Kerak makruhdin xotirda anduh. Ya’ni buning makruhligini yodda tutish, ehtiyot bo‘lmoq zarur.

Unutib gar yesang, ichsang emas g‘am,
Erur ul ro‘za boqiy, ey mukarram.

Ro‘zador noxos unutib yeb yoki ichib qo‘ysa, hechqisi yo‘q, ro‘za buzilmaydi. Bu ro‘zadorga Allohning ikromi, deb qabul qilinishi zarur.
Ushbu bobda “Favt bo‘lgan ruza evazi va kafforati” xususida ham so‘z boradi. Kafforat – shariatga zid biror ish sodir etilsa, buning uchun jarima sifatida evaz berilishi ma’nosini anglatadi.

Agar beboklik oyini tuzdung,
G‘izoning g‘ayri birla ro‘za buzdung.

Qazosi birga birdin ortuq ermas,
Fuzung‘a shar’ ruxsat, bilki, bermas.

Agar befarqlik bilan ozuqa bo‘lmaydigan narsalar bilan ro‘zani buzgan bo‘lsang, uning qazosi uchun har bir kuniga bir kun ro‘za tutmog‘ing zarur. Undan ortiq emas. Chunki shariat ortiqcha ishga buyurmaydi.

G‘izo yeb ro‘za ulkim, qilsa zoyil,
Va yo nafsi bo‘lib shahvatg‘a moyil.

Kafforat oltmish miskinga it’om,
Erur yo oltmish kun savmi nokom.

Mabodo biror kishi g‘izo – ovqat yeb yoki shahvatga berilib, qasddan ro‘zasini buzsa, buning uchun kafforat – oltmish miskinga taom yedirishi yoki oltmish kun ro‘za tutmog‘i zarur bo‘ladi. Faqat sharti shuki, oltmish kun muttasil bo‘lmog‘i, ya’ni orasini uzmay ro‘za tutilishi yoki Alloh yo‘lida bir qulni ozod qilib, ko‘nglini shod etishi kerak. “Yo‘q ersa solim ermas ro‘za holi”, aks holda ro‘za shariatga muvofiq sanalmaydi.
Ushbu fikrlar hazrat Alisher Navoiy ro‘zaning shar’iy ahkomlarini nazmda mukammal badiiy talqin etgani isbotidir. Buyuk shoir talqinlari bugungi kun uchun ham ahamiyatlidir.

Nurboy Jabborov

👍 2

❤️ 1

👏

Открыть комментарии

Facebook

256 0 3 4

Nurboy Jabborov saboqlari

28 Feb, 04:01

🌹АЁЛ КИМ?

• Биринчи бўлиб, диктатор Фиръавнга бутун иймони, куч-қуввати ва шижоати ила юзма-юз турган шахс – эр эмас, АЁЛ. У – Саййида Осиё.

• Биринчи бўлиб, Каъбатуллоҳнинг бино қилиниши ва Макка шаҳрининг гуллаб-яшнашига сабабчи бўлган шахс – эр эмас, АЁЛ. У – Ҳожар онамиз.

• Биринчи бўлиб, Ер юзидаги энг пок сув – Замзам булоғидан ичишга эришган шахс – эр эмас, АЁЛ. У – Ҳожар онамиз.

• Биринчи бўлиб, Муҳаммад алайҳиссаломга иймон келтирган шахс – эр эмас, АЁЛ. У – Хадича онамиз.

• Биринчи бўлиб, Ислом учун жонини фидо қилган шахс – эр эмас, АЁЛ. У – Сумайя розияллоҳу анҳо.

• Биринчи бўлиб, Ислом учун мол-мулкини ҳеч иккиланмасдан фидо қилган шахс – эр эмас, АЁЛ. У – Хадича онамиз.

• Биринчи бўлиб, Сафо ва Марва орасида югурган шахс – эр эмас, АЁЛ. У – Ҳожар онамиз.

• Билмаган ҳар кимса билиб олсинки, Аёл – Ислом учун фахрдир.

• Аёлларни ҳурмат қилган ва уларнинг қадр-қимматини билган эрларга Аллоҳнинг саломлари бўлсин...

👍 11

❤️

👏 2

Открыть комментарии

Facebook

3k 1 95 25

Nurboy Jabborov saboqlari

28 Feb, 04:00

🌹AYOL KIM?

• Birinchi bo‘lib, diktator Fir’avnga butun iymoni, kuch-quvvati va shijoati ila yuzma-yuz turgan shaxs – er emas, AYOL. U – Sayyida Osiyo.

• Birinchi bo‘lib, Ka’batullohning bino qilinishi va Makka shahrining gullab-yashnashiga sababchi bo‘lgan shaxs – er emas, AYOL. U – Hojar onamiz.

• Birinchi bo‘lib, Yer yuzidagi eng pok suv – Zamzam bulog‘idan ichishga erishgan shaxs – er emas, AYOL. U - Hojar onamiz.

• Birinchi bo‘lib, Muhammad alayhissalomga iymon keltirgan shaxs – er emas, AYOL. U – Xadicha onamiz.

• Birinchi bo‘lib, Islom uchun jonini fido qilgan shaxs – er emas, AYOL. U - Sumayya roziyallohu anho.

• Birinchi bo‘lib, Islom uchun mol-mulkini hech ikkilanmasdan fido qilgan shaxs – er emas, AYOL. U – Xadicha onamiz.

• Birinchi bo‘lib, Safo va Marva orasida yugurgan shaxs – er emas, AYOL. U – Hojar onamiz.

• Bilmagan har kimsa bilib olsinki, AYOL – Islom uchun faxrdir.

• AYOLlarni hurmat qilgan va ularning qadr-qimmatini bilgan erlarga Allohning salomlari bo‘lsin...

👍 7

❤️ 2

👏

Открыть комментарии

Facebook

942 1 32 9

Nurboy Jabborov saboqlari

27 Feb, 04:00

27:06

Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas

Telegram'da ko‘rish

Assalomu alaykum!

Azizlarim, omonmisizlar? Tangri taolo barchangizni aziz-u mukarram etsin!
Shogirdim filologiya fanlari doktori, professor Qo‘ldosh Pardayev ikkalamizni O‘zbekiston-24 telekanaliga Turkiston jadidchilik harakati yo‘lboshchisi Mahmudxo‘ja Behbudiy hayoti, ijtimoiy-siyosiy va adabiy-ijodiy faoliyati bo‘yicha to‘g‘ridan-to‘g‘ri efir orqali suhbatga taklif etishdi.
Telemuloqot sizlarga ma’qul kelishidan umidvormiz.

Nurboy Jabborov

───── • ✤ • ─────

Ассалому алайкум!

Азизларим, омонмисизлар? Тангри таоло барчангизни азизу мукаррам этсин!
Шогирдим филология фанлари доктори, профессор Қўлдош Пардаев иккаламизни Ўзбекистон-24 телеканалига Туркистон жадидчилик ҳаракати йўлбошчиси Маҳмудхўжа Беҳбудий ҳаёти, ижтимоий-сиёсий ва адабий-ижодий фаолияти бўйича тўғридан-тўғри эфир орқали суҳбатга таклиф этишди.
Телемулоқот сизларга маъқул келишидан умидвормиз.

Нурбой Жабборов

Telegram / Facebook

612 0 6 7 21

Nurboy Jabborov saboqlari

26 Feb, 04:04

Nurboy Jabborov saboqlari dan repost

Bir she’r tahlili
O‘ZBEK AYOLI RUHIYATI

Odamiylikda bani basharga dars berganlar avlodimiz. Ota-onalarimiz, bobo-momolarimiz yomonga ham yomonlik sog‘inmagani, hatto qabohatga-da ezgulik bilan javob berishga undagani buning dalilidir. Bu xususiyat o‘zbek onalari va ularning tarbiyasini olgan millat qizlari tabiatida, ayniqsa, yaqqolroq namoyon bo‘ladi. Ayni milliy fazilatning yosh shoiralarimiz ijodida ohorli talqin etilayotgani she’riyatimizning yutug‘i sifatida baholanishga loyiq. Iste’dodli shoira Gulrux Xudoyorovaning “Singlimga nasihat” she’ri ana shu xususiyati bilan alohida ajralib turadi:

Yomonni qarg‘ama,
Qarg‘ama, singlim!
Yomonning ham yaxshi onalari bor.
Yomondan ranjima,
Ranjima, singlim,
Yomonning ham aybsiz bolalari bor.

“Yaxshidin yomonlar ham yomonlig‘ ko‘z tutmas, yaxshi yomonlarg‘a ham yaxshilig‘in unutmas. Yaxshiliq qila olmasang, yomonliq ham bore qilma” – hazrat Alisher Navoiyning “Mahbub ul-qulub” asaridagi ushbu o‘git milliy ruhiyatni ifodalagani bilan qimmatlidir. Buyuk bobokalonimiz mazkur o‘gitda millatning asl tabiatini aks ettirgan bo‘lsa, Gulruxning she’rida o‘zbek ayolining pok ruhiyati suvratlangan. Singlisiga yomonni qarg‘amaslikni tavsiya etar ekan, avvalo, tasbe san’ati, ya’ni ikkinchi misrani avvalgi satr yakunidagi “qarg‘ama” so‘zi bilan boshlash orqali bunga alohida urg‘u beradi. Yosh shoira yomonni qarg‘amaslik kerakligiga rad etib bo‘lmaydigan asos keltiradi: “Yomonning ham yaxshi onalari bor”. Keyingi satrlarda “ranjima” so‘zi vositasida yana tasbe san’atini qo‘llab, singlisini yomondan aybsiz bolalari borligi uchun ranjimaslikka undaydi. Diqqat qaratilishi zarur bo‘lgan muhim jihati shundaki, yomonga ham yomonlik qilmaslikka undar ekan, o‘zbek ayoli yomonning o‘zini emas, onasini va bolasini o‘ylaydi. Gulrux o‘zbek ayolining tabiatiga xos ana shu eng nozik xususiyatni inja ilg‘agan. Ilg‘ash bilangina cheklanmagan, mahorat bilan talqin etgan.

Singlim, yomonlarni Xudoga solma,
Xudo yaratmaydi yomon odamni.
Ular to‘g‘ri yo‘ldan yurmagan go‘dak,
Ular xato bosib qo‘ygan qadamni.

Ushbu misralarda o‘zbek ayolining, hazrat Navoiy “Muhokamat ul-lug‘atayn”da millatga nisbat berganidek: “xilqati sofroq va pokroq” ekani san’atkorona ifodalangan. “Yomonlarni Xudoga solma” – “qarg‘ama” so‘zining o‘zgacha shakli. Aslan, Xudoga solish qarg‘ashdan ham og‘irroqdir. Shoira singlisini bundan ham qaytaradi. Negaki, uning toza e’tiqodicha, Xudo odamzodni yomon qilib yaratmaydi.
“Ular to‘g‘ri yo‘ldan yurmagan go‘dak” – bu satr bir necha qavat ma’noga ega. Birinchisi – ular go‘daklikdan yaxshi tarbiya ko‘rmagan, ikkinchisi – to‘g‘ri yo‘ldan yurmagan go‘dakka o‘xshaydi. “Ular xato bosib qo‘ygan qadamni” – bunday dunyoqarash faqatgina o‘zbekning ruhiyatiga xos bo‘lib, yomonning aybini boridan ko‘ra yengilroq qabul qilish uchun asos beradi. Shoira bag‘rikeng, olijanob, har qanday mushkulotga ham balanddan qaray oladigan o‘zbek ayolining ruhiyatini ohorli suvratlantirgan.

Yomonni qarg‘ama,
Qarg‘ama, singlim!
Uchrama hayotning qarshiligiga.
Axir hech kim kafil bo‘la olmaydi
Shu yolg‘iz opangning yaxshiligiga.

She’rning finalida o‘zbek ayolining yana bir yuksak fazilati – aybni o‘zgadan emas, o‘zidan qidira olish salohiyati aks etgan. “Axir hech kim kafil bo‘la olmaydi Shu yolg‘iz opangning yaxshiligiga” – bunday xulosaga kelish, bir jihatdan oson, ikkinchi tomondan, nihoyatda mushkul. Osonligi shundaki, birovdan yomonlik ko‘rib turgan holatda ham unga yomonlikni ravo ko‘rmaslik mansub bo‘lganimiz millatning asl tiynatiga xos tuyg‘u. Mushkulligi boisi, insonning tabiati yomonlikka yomonlik bilan javob qaytarishni taqozo etadi. Shoira asl o‘zbek ayolining ruhiyatini ifodalagani uchun ham mayda tuyg‘ulardan baland tura oluvchi opa obrazini yaratgan. Ruhini nafs kishanlariga topshirib qo‘ymagan, ruhiyat samolariga yuksala bilgan ushbu obraz shoira estetik ideali tajassumidir. Kamolot deganlari, aslida, ana shu yuksaklikka erishmoqdir.

Nurboy Jabborov

540 0 5 2 19

Nurboy Jabborov saboqlari

26 Feb, 04:01

Nurboy Jabborov saboqlari dan repost

Бир шеър таҳлили
ЎЗБЕК АЁЛИ РУҲИЯТИ

Одамийликда бани башарга дарс берганлар авлодимиз. Ота-оналаримиз, бобо-момоларимиз ёмонга ҳам ёмонлик соғинмагани, ҳатто қабоҳатга-да эзгулик билан жавоб беришга ундагани бунинг далилидир. Бу хусусият ўзбек оналари ва уларнинг тарбиясини олган миллат қизлари табиатида, айниқса, яққолроқ намоён бўлади. Айни миллий фазилатнинг ёш шоираларимиз ижодида оҳорли талқин этилаётгани шеъриятимизнинг ютуғи сифатида баҳоланишга лойиқ. Истеъдодли шоира Гулрух Худоёрованинг “Синглимга насиҳат” шеъри ана шу хусусияти билан алоҳида ажралиб туради:

Ёмонни қарғама,
Қарғама, синглим!
Ёмоннинг ҳам яхши оналари бор.
Ёмондан ранжима,
Ранжима, синглим,
Ёмоннинг ҳам айбсиз болалари бор.

“Яхшидин ёмонлар ҳам ёмонлиғ кўз тутмас, яхши ёмонларға ҳам яхшилиғин унутмас. Яхшилиқ қила олмасанг, ёмонлиқ ҳам боре қилма” – ҳазрат Алишер Навоийнинг “Маҳбуб ул-қулуб” асаридаги ушбу ўгит миллий руҳиятни ифодалагани билан қимматлидир. Ҳазрат Навоий мазкур ўгитда миллатнинг асл табиатини акс эттирган бўлса, Гулрухнинг шеърида ўзбек аёлининг пок руҳияти сувратланган. Синглисига ёмонни қарғамасликни тавсия этар экан, аввало, тасбе санъати, яъни иккинчи мисрани аввалги сатр якунидаги “қарғама” сўзи билан бошлаш орқали бунга алоҳида урғу беради. Ёш шоира ёмонни қарғамаслик кераклигига рад этиб бўлмайдиган асос келтиради: “Ёмоннинг ҳам яхши оналари бор”. Кейинги сатрларда “ранжима” сўзи воситасида яна тасбе санъатини қўллаб, синглисини ёмондан айбсиз болалари борлиги учун ранжимасликка ундайди. Диққат қаратилиши зарур бўлган муҳим жиҳати шундаки, ёмонга ҳам ёмонлик қилмасликни тавсия этар экан, ўзбек аёли ёмоннинг ўзини эмас, онасини ва боласини ўйлайди. Гулрух ўзбек аёлининг табиатига хос ана шу энг нозик хусусиятни инжа илғаган. Илғаш билангина чекланмаган, маҳорат билан талқин этган.

Синглим, ёмонларни Худога солма,
Худо яратмайди ёмон одамни.
Улар тўғри йўлдан юрмаган гўдак,
Улар хато босиб қўйган қадамни.

Ушбу мисраларда ўзбек аёлининг, ҳазрат Навоий “Муҳокамат ул-луғатайн”да миллатга нисбат берганидек: “хилқати софроқ ва покроқ” экани санъаткорона ифодаланган. “Ёмонларни Худога солма” – “қарғама” сўзининг ўзгача шакли. Аслан, Худога солиш қарғашдан ҳам оғирроқдир. Шоира синглисини бундан ҳам қайтаради. Негаки, унинг тоза эътиқодича, Худо одамзодни ёмон қилиб яратмайди.
“Улар тўғри йўлдан юрмаган гўдак” – бу сатр бир неча қават маънога эга. Биринчиси – улар гўдакликдан яхши тарбия кўрмаган, иккинчиси – тўғри йўлдан юрмаган гўдакка ўхшайди. “Улар хато босиб қўйган қадамни” – бундай дунёқараш фақатгина ўзбекнинг руҳиятига хос бўлиб, ёмоннинг айбини боридан кўра енгилроқ қабул қилиш учун асос беради. Шоира бағрикенг, олижаноб, ҳар қандай мушкулотга ҳам баланддан қарай оладиган ўзбек аёлининг руҳиятини оҳорли сувратлантирган.

Ёмонни қарғама,
Қарғама, синглим!
Учрама ҳаётнинг қаршилигига.
Ахир ҳеч ким кафил бўла олмайди
Шу ёлғиз опангнинг яхшилигига.

Шеърнинг финалида ўзбек аёлининг яна бир юксак фазилати – айбни ўзгадан эмас, ўзидан қидира олиш салоҳияти акс этган. “Ахир ҳеч ким кафил бўла олмайди Шу ёлғиз опангнинг яхшилигига” – бундай хулосага келиш, бир жиҳатдан осон, иккинчи томондан, ниҳоятда мушкул. Осонлиги шундаки, бировдан ёмонлик кўриб турган ҳолатда ҳам унга ёмонликни раво кўрмаслик мансуб бўлганимиз миллатнинг асл тийнатига хос туйғу. Мушкуллиги боиси, инсоннинг табиати ёмонликка ёмонлик билан жавоб қайтаришни тақозо этади. Шоира асл ўзбек аёлининг руҳиятини ифодалагани учун ҳам майда туйғулардан баланд тура олувчи опа образини яратган. Руҳини нафс кишанларига топшириб қўймаган, руҳият самоларига юксала билган ушбу образ шоира эстетик идеали тажассумидир. Камолот деганлари, аслида, ана шу юксакликка эришмоқдир.

Нурбой Жабборов

457 0 7 4 19

Nurboy Jabborov saboqlari

25 Feb, 04:01

КАТТА ПУЛ ДАРДИДА

Одамни маърифатдан қайтарадиган ҳар қандай нарса уни Худодан қайтарадиган иллатлар билан бир қаторда туради.
Жадидлар бизга ҳар ишда мудом ибратдирлар. Улар бутун кучни маърифатга қаратдилар. Нажотни маърифатда деб билдилар. Эркинлик ва озодликнинг таянчи маърифат эканини тинимсиз уқтирдилар. Шу билан бирга, юртнинг катта бойларини илму маърифатга хизмат қилишга, бу йўлда маблағларини сарфлашга ундадилар.
Катта пул ва бойлик нимага хизмат қилиши керак? Инсоннинг инсон бўлиши учунми ё юҳога айланиши учунми? Юртимизда эзгулик, илм-фан, адабиёт учун ҳиссасини қўшаётган бойлар бор. Лекин талайгина пулдорлар билан гаплашиб қолганингда, дилинг оғрийди. Уларнинг гап-сўзларидан, ўзини тутишларидан “Ўша маърифат-паърифатинг таг-томири билан йўқ бўб кетмайдими? Менга нима?” – деган оҳангни сезасан. Ҳар икки куннинг бирида туппа-тузук лавозимда, яхши маош, обрў билан ишлаб юрган ўзига тўқ амалдорлар катта пора билан қўлга тушиб қолгани ҳақидаги хабарларни ўқиймиз. Агар шу кимсаларнинг ичида озгина маърифати бўлганда эди, қадрини қорнига алмаштириб ўтирмасди.
Катта пулни орзу қилмаган одам камдан-кам топилади. Балки топилмас. Ҳар қандай одам умрининг қайсидир босқичида бу ҳақда ўйлайди ва ҳавасига тушади. Одаммизми, бас, бу васвасага қайдадир бир эмас, бир неча бор дуч келишимиз тайин. Фақат кимнингдир умри мавсумларида бу нарса ўткинчи ҳиссиёт каби ўтиб кетади, кимнидир эса домига ютиб, мангу қулига айлантиради.
Нафснинг табиатида бир хусусият борки, у очилган сари очилиб бораверади, оқибатда юҳога айланади ва ўз эгасини ҳам ютиб юборади. Катта пул бор жойда хатар бўлади, дер эди онам. Ўзбек халқ эртакларидаги хазина устида ётадиган аждаҳо тимсоли ҳам шундан огоҳ этади.
Манглай тери билан маблағ топиб, бойлик орттираётганлар ҳам бор. Гапим кимларгадир ғалати туюлса-да, бир нарсани айтай. Манглай тери билан топилган пулда маърифат бор. Чунки бу бойлик ортида меҳнат ётади. Чин меҳнат ҳам маърифатдир. Шунинг учун меҳнат одамни тарбиялайди, дунёга қарашларини ўзгартиради.
Мен ёшлар билан учрашувимда ҳам айтдим. Пулингиз кўп бўлгани яхши. Лекин ичингизда маърифат бўлмаса, юз миллион долларингиз бўлса ҳам, бу бойлик сизни қутқаролмайди. Маърифатсиз ҳар қандай куч пуч ва ҳалокатга маҳкумдир.
Яна бир гапни бот-бот такрорлайман: катта пул фоҳишада ҳам бўлиши мумкин, ашаддий жиноятчида ҳам, қонхўр манякда ҳам, аблаҳ бир ғаламисда ҳам бўлиши мумкин. Таққос учун бошидан узр сўрайман-ку, дейлик, Эркин Воҳидов ё Абдулла Ориповнинг пулидан кўра машина ўғриси бўлган бир мафиознинг пули юз минг баробар кўп бўлган бўлиши мумкин. Бунга тарихда ҳам, бугунги замонда ҳам мисоллар кўп. Лекин маърифат ҳаммада ҳам бўлавермайди. Бошингизни минг жойга ураверинг, минглаб важларни пеш қилаверинг, барибир, охир-оқибатда одамнинг одамлиги унинг маърифати билан ўлчанади.

✍️ Эшқобил ШУКУР, "Ҳалокатнинг сири нимада?" мақоласидан.

Манба

👍 7

❤️ 2

👏

Открыть комментарии

Facebook

640 0 6 21

Nurboy Jabborov saboqlari

25 Feb, 04:00

KATTA PUL DARDIDA

Odamni ma’rifatdan qaytaradigan har qanday narsa uni Xudodan qaytaradigan illatlar bilan bir qatorda turadi.
Jadidlar bizga har ishda mudom ibratdirlar. Ular butun kuchni ma’rifatga qaratdilar. Najotni ma’rifatda deb bildilar. Erkinlik va ozodlikning tayanchi ma’rifat ekanini tinimsiz uqtirdilar. Shu bilan birga, yurtning katta boylarini ilm-u ma’rifatga xizmat qilishga, bu yo‘lda mablag‘larini sarflashga undadilar.
Katta pul va boylik nimaga xizmat qilishi kerak? Insonning inson bo‘lishi uchunmi yo yuhoga aylanishi uchunmi? Yurtimizda ezgulik, ilm-fan, adabiyot uchun hissasini qo‘shayotgan boylar bor. Lekin talaygina puldorlar bilan gaplashib qolganingda, diling og‘riydi. Ularning gap-so‘zlaridan, o‘zini tutishlaridan: “O‘sha ma’rifat-pa’rifating tag-tomiri bilan yo‘q bo‘b ketmaydimi? Menga nima?” – degan ohangni sezasan. Har ikki kunning birida tuppa-tuzuk lavozimda, yaxshi maosh, obro‘ bilan ishlab yurgan o‘ziga to‘q amaldorlar katta pora bilan qo‘lga tushib qolgani haqidagi xabarlarni o‘qiymiz. Agar shu kimsalarning ichida ozgina ma’rifati bo‘lganda edi, qadrini qorniga almashtirib o‘tirmasdi.
Katta pulni orzu qilmagan odam kamdan-kam topiladi. Balki topilmas. Har qanday odam umrining qaysidir bosqichida bu haqda o‘ylaydi va havasiga tushadi. Odammizmi, bas, bu vasvasaga qaydadir bir emas, bir necha bor duch kelishimiz tayin. Faqat kimningdir umri mavsumlarida bu narsa o‘tkinchi hissiyot kabi o‘tib ketadi, kimnidir esa domiga yutib, mangu quliga aylantiradi.
Nafsning tabiatida bir xususiyat borki, u ochilgan sari ochilib boraveradi, oqibatda yuhoga aylanadi va o‘z egasini ham yutib yuboradi. Katta pul bor joyda xatar bo‘ladi, der edi onam. O‘zbek xalq ertaklaridagi xazina ustida yotadigan ajdaho timsoli ham shundan ogoh etadi.
Manglay teri bilan mablag‘ topib, boylik orttirayotganlar ham bor. Gapim kimlargadir g‘alati tuyulsa-da, bir narsani aytay. Manglay teri bilan topilgan pulda ma’rifat bor. Chunki bu boylik ortida mehnat yotadi. Chin mehnat ham ma’rifatdir. Shuning uchun mehnat odamni tarbiyalaydi, dunyoga qarashlarini o‘zgartiradi.
Men yoshlar bilan uchrashuvimda ham aytdim. Pulingiz ko‘p bo‘lgani yaxshi. Lekin ichingizda ma’rifat bo‘lmasa, yuz million dollaringiz bo‘lsa ham, bu boylik sizni qutqarolmaydi. Ma’rifatsiz har qanday kuch puch va halokatga mahkumdir.
Yana bir gapni bot-bot takrorlayman: katta pul fohishada ham bo‘lishi mumkin, ashaddiy jinoyatchida ham, qonxo‘r manyakda ham, ablah bir g‘alamisda ham bo‘lishi mumkin. Taqqos uchun boshidan uzr so‘rayman-ku, deylik, Erkin Vohidov yo Abdulla Oripovning pulidan ko‘ra mashina o‘g‘risi bo‘lgan bir mafiozning puli yuz ming barobar ko‘p bo‘lgan bo‘lishi mumkin. Bunga tarixda ham, bugungi zamonda ham misollar ko‘p. Lekin ma’rifat hammada ham bo‘lavermaydi. Boshingizni ming joyga uravering, minglab vajlarni pesh qilavering, baribir, oxir-oqibatda odamning odamligi uning ma’rifati bilan o‘lchanadi.

✍️ Eshqobil ShUKUR, "Halokatning siri nimada?" maqolasidan.

Manba

👍 5

❤️

👏

Открыть комментарии

Facebook

630 0 5 8

Nurboy Jabborov saboqlari

24 Feb, 04:04

Nurboy Jabborov saboqlari dan repost

09:46

Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas

Telegram'da ko‘rish

Assalomu alaykum!
Qadrdonlarim, omonmisizlar? Yangi o‘quv yili muborak va barchamiz uchun xayrli, barakali bo‘lsin!
Bir necha yil muqaddam “O‘zbekiston tarixi” telekanalining “Uchinchi Renessans” ko‘rsatuvida ishtirok etgan edik. Ushbu ko‘rsatuvdagi fikrlarimiz Sizga ma’qul kelishidan umidvormiz.

Nurboy Jabborov

───── • ✤ • ─────

Ассалому алайкум!
Қадрдонларим, омонмисизлар? Янги ўқув йили муборак ва барчамиз учун хайрли, баракали бўлсин!
Бир неча йил муқаддам “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг “Учинчи Ренессанс” кўрсатувида иштирок этган эдик. Ушбу кўрсатувдаги фикрларимиз Сизга маъқул келишидан умидвормиз.

Нурбой Жабборов

Telegram / Facebook

551 0 3 4 20

Nurboy Jabborov saboqlari

23 Feb, 04:01

АБДУЛЛА ОРИПОВ ФЕНОМЕНИ

уни англаш ва англатишга янгича ёндашув

Учинчи мақола

Абдусаид Кўчимовнинг “Мен шоирман, истасангиз шу...” китобида Абдулла Орипов давримизнинг мутафаккир сиймоси сифатида тасвирланган. Улуғ шоир ўзи яшаган долғали замоннинг долзарб ижтимоий-сиёсий муаммолари ҳақида гапирадими, бадиий ижод сирлари тўғрисида сўзлайдими, ўзбек ва жаҳон адабиётининг тараққиёт тенденцияларига баҳо берадими, турли авлодга мансуб шоиру адиблар ижодига муносабат билдирадими, атоқли дин олими Анвар қори билан Қуръони карим ва муборак ҳадислар асрори хусусида мубоҳаса қиладими – ҳар қандай ҳолатда теран фалсафий мушоҳада юритган. Билими нечоғлиқ чуқур ва кенг қамровли, тафаккур кўлами нақадар чўнг, интеллектуал даражаси қанчалар юксак эканини намоён этган. Жумладан, мутафаккир шоир истибдод боис миллат руҳиятида пайдо бўлган ва бир неча аср давомида унинг тараққиётдан ортда қолишида, барча соҳаларда инқирозга юз тутишида асосий омил вазифасини ўтаган қуллик психологияси ҳақида мана бундай ёзади: “Қул, биринчидан – сотқин бўлади. Қулнинг қорни тўймайди – косадаги овқатни бутининг орасига қўйиб ичади; қул ҳасадгўй бўлади ¬– ақча берса кетади – ёлланма. Унда шажара бўлмайди. Кейин бир жойда раҳбар бўп қолса, қулдор хўжайинини эслайди. Хўжайиннинг қўлида албатта қилич, қамчи бўлгани ёдига тушади. Менга ҳам қилич керак, дейди. Ўз-ўзидан хўжайинини такрорлайди. Одамларни ё қамчилайди, ё қилич билан жазолайди. Эртанги кун ҳақида тирноқча ҳам тасаввури бўлмайди. Дарахт экмайди, ариқ қазимайди. Шунинг учун гоҳида 850 йиллик қулликдан қутулиб қолганимизга шукр қиламан”.
Бу сўзларни Абдулла Орипов юраги ўртаниб-ўртаниб айтган. Истиқлол учун шукронасини такрор-такрор изҳор этишдан чарчамаган. Жондан азиз севгани – она Ватанни равнақ топтириш, миллат қалбидаги мудроқ ҳолга келган озод руҳни уйғотиб юбориш, уни нурли истиқбол йўлида бирлаштириш – улуғ шоир ана шу муқаддас ишга бутун салоҳиятини, бор иқтидорини бахшида этганини ҳар бир инсофли одам эътироф этади. Шу боис “кўлмак давра” кўрса юраги эзилган, миллатни иллатлардан холи кўрмоқ истаган. Ана шу истак самараси ўлароқ тараққиётга тушов бўлаётган қусурларни аёвсиз фош этган. Миллатнинг номдор зиёлилари ўртасида бирлик ўрнида адоват кўрганда шоир қалби ларзага тушган, изтироб чеккан. Машҳур бир рассом иккинчисининг жасадини Чиғатойга кўмиб қўйишмасин деб югуриб бориб, Минордан қабр ковлатиши, унинг ҳасаддан қорайган кўнглидаги қўрққан ўйи рўёбга чиқиб, ҳукумат қарори билан марҳумнинг Чиғатойга дафн этилиши, орадан бир қанча йиллар ўтиб, вафот этганда, ўзи қаздирган гўрга ўзи қўйилиши ҳақидаги воқеани ҳикоя қилар экан, шоир ана шундай қабоҳат бандаси билан бир заминда яшаганидан ўкинади. Ватан равнақини эмас, ўз ҳавои нафсини, жиғилдонини ўйлаган кимсаларга бўлган нафратини яширмайди. Таниш-билишчилик, кўролмовчилик, маҳаллийчилик, маҳдудлик сингари миллатнинг руҳини сўндирувчи, унинг қанотини қайирувчи иллатларни муолажа этиш осон эмаслигидан қалби ўксийди. Ўз халқини дунёнинг тараққий этган миллатлари сафида кўришни орзу қилади. Ана шу муқаддас ишга жонини-жаҳонини бағишлайди. Бадиада шоирнинг ана шу сифатлари ҳаётий мисоллар орқали таъсирли ифодаланган. Муаллифнинг маҳорати шундаки, ўқувчи гўё ўша гурунгларда бевосита иштирок этади. Ўзини бамисоли ўзга оламга тушиб қолгандек ҳис этади. Донишманд шоирнинг ҳаётбахш ҳикматларидан баҳра олади. У билан биргаликда суйинади, биргаликда куйинади... Давоми...

Нурбой Жабборов

👍

❤️

👏

Открыть комментарии

Facebook

727 0 5 13

Nurboy Jabborov saboqlari

23 Feb, 04:00

ABDULLA ORIPOV FENOMENI

uni anglash va anglatishga yangicha yondashuv

Uchinchi maqola

Abdusaid Ko‘chimovning “Men shoirman, istasangiz shu...” kitobida Abdulla Oripov davrimizning mutafakkir siymosi sifatida tasvirlangan. Ulug‘ shoir o‘zi yashagan dolg‘ali zamonning dolzarb ijtimoiy-siyosiy muammolari haqida gapiradimi, badiiy ijod sirlari to‘g‘risida so‘zlaydimi, o‘zbek va jahon adabiyotining taraqqiyot tendensiyalariga baho beradimi, turli avlodga mansub shoir-u adiblar ijodiga munosabat bildiradimi, atoqli din olimi Anvar qori bilan Qur’oni karim va muborak hadislar asrori xususida mubohasa qiladimi – har qanday holatda teran falsafiy mushohada yuritgan. Bilimi nechog‘liq chuqur va keng qamrovli, tafakkur ko‘lami naqadar cho‘ng, intellektual darajasi qanchalar yuksak ekanini namoyon etgan. Jumladan, mutafakkir shoir istibdod bois millat ruhiyatida paydo bo‘lgan va bir necha asr davomida uning taraqqiyotdan ortda qolishida, barcha sohalarda inqirozga yuz tutishida asosiy omil vazifasini o‘tagan qullik psixologiyasi haqida mana bunday yozadi: “Qul, birinchidan – sotqin bo‘ladi. Qulning qorni to‘ymaydi – kosadagi ovqatni butining orasiga qo‘yib ichadi; qul hasadgo‘y bo‘ladi ¬– aqcha bersa ketadi – yollanma. Unda shajara bo‘lmaydi. Keyin bir joyda rahbar bo‘p qolsa, quldor xo‘jayinini eslaydi. Xo‘jayinning qo‘lida albatta qilich, qamchi bo‘lgani yodiga tushadi. Menga ham qilich kerak, deydi. O‘z-o‘zidan xo‘jayinini takrorlaydi. Odamlarni yo qamchilaydi, yo qilich bilan jazolaydi. Ertangi kun haqida tirnoqcha ham tasavvuri bo‘lmaydi. Daraxt ekmaydi, ariq qazimaydi. Shuning uchun gohida 850 yillik qullikdan qutulib qolganimizga shukr qilaman”.
Bu so‘zlarni Abdulla Oripov yuragi o‘rtanib-o‘rtanib aytgan. Istiqlol uchun shukronasini takror-takror izhor etishdan charchamagan. Jondan aziz sevgani – ona Vatanni ravnaq toptirish, millat qalbidagi mudroq holga kelgan ozod ruhni uyg‘otib yuborish, uni nurli istiqbol yo‘lida birlashtirish – ulug‘ shoir ana shu muqaddas ishga butun salohiyatini, bor iqtidorini baxshida etganini har bir insofli odam e’tirof etadi. Shu bois “ko‘lmak davra” ko‘rsa yuragi ezilgan, millatni illatlardan xoli ko‘rmoq istagan. Ana shu istak samarasi o‘laroq taraqqiyotga tushov bo‘layotgan qusurlarni ayovsiz fosh etgan. Millatning nomdor ziyolilari o‘rtasida birlik o‘rnida adovat ko‘rganda shoir qalbi larzaga tushgan, iztirob chekkan. Mashhur bir rassom ikkinchisining jasadini Chig‘atoyga ko‘mib qo‘yishmasin deb yugurib borib, Minordan qabr kovlatishi, uning hasaddan qoraygan ko‘nglidagi qo‘rqqan o‘yi ro‘yobga chiqib, hukumat qarori bilan marhumning Chig‘atoyga dafn etilishi, oradan bir qancha yillar o‘tib, vafot etganda, o‘zi qazdirgan go‘rga o‘zi qo‘yilishi haqidagi voqeani hikoya qilar ekan, shoir ana shunday qabohat bandasi bilan bir zaminda yashaganidan o‘kinadi. Vatan ravnaqini emas, o‘z havoi nafsini, jig‘ildonini o‘ylagan kimsalarga bo‘lgan nafratini yashirmaydi. Tanish-bilishchilik, ko‘rolmovchilik, mahalliychilik, mahdudlik singari millatning ruhini so‘ndiruvchi, uning qanotini qayiruvchi illatlarni muolaja etish oson emasligidan qalbi o‘ksiydi. O‘z xalqini dunyoning taraqqiy etgan millatlari safida ko‘rishni orzu qiladi. Ana shu muqaddas ishga jonini-jahonini bag‘ishlaydi. Badiada shoirning ana shu sifatlari hayotiy misollar orqali ta’sirli ifodalangan. Muallifning mahorati shundaki, o‘quvchi go‘yo o‘sha gurunglarda bevosita ishtirok etadi. O‘zini bamisoli o‘zga olamga tushib qolgandek his etadi. Donishmand shoirning hayotbaxsh hikmatlaridan bahra oladi. U bilan birgalikda suyinadi, birgalikda kuyinadi... Davomi...

Nurboy Jabborov

👍

❤️

👏

Открыть комментарии

Facebook

632 0 2 4

Nurboy Jabborov saboqlari

22 Feb, 04:01

АБДУЛЛА ОРИПОВ ФЕНОМЕНИ

уни англаш ва англатишга янгича ёндашув

Иккинчи мақола

Атоқли ижодкор Абдусаид Кўчимов қаламига мансуб “Мен шоирман, истасангиз шу...” бадиасининг муҳим фазилати Абдулла Ориповнинг ижодкор сифатидаги образи ёрқин ифодаланганидир. Бадиада мана бундай ёзилади: “Халқимизда, адабиётимизда миллий туйғуни қайта уйғотган бетакрор ва бетимсол истеъдод соҳибининг сўзлари фикру хаёлимни сеҳрлаб қўйган эди. У кишининг лутфидаги фалсафа, сўзларидаги образлар, тимсоллар... Қаердан олар экан? Қачон ўқиб чиқди экан бунча китобларни?” Бу саволларга шоирнинг ўз сўзларидан жавоб топади. Ибн Сино, Беруний, Спиноза, Гальвиций каби Шарқу Ғарбнинг буюк мутафаккирлари асарларидан ўзлигини танигани, турли олий ўқув юртларида таълим олган акалари йиққан китобларни обдан ўқиб чиққани, ёшлигидан ўн минглаб байтларни ёд билгани, йўқолган достонининг ҳар бир сўзини журнал учун қайта бошдан тиклаб бергани...
Бадиа муаллифи Абдулла Ориповнинг ижод концепцияси асосини белгилайдиган қарашларини ноёб инжулар каби теради. Улар бизни улуғ замондошимизнинг беқиёс адабий-эстетик олами билан яқиндан таништиради. Табиийки, ижод дунёси сир-синоатга бой. Унда аниқ қоидаларни жорий этиш маҳол. Лекин шоир қарашлари билан баҳслашиш қийин. Улар барча давр ижодкорлари учун сабоқ бўла олгулик. Жумладан, шоир фикрича: “Ҳар ким ижод қилаверсин-у, аммо бемалол, беўрин даъволар қилмасин. Уқувсизлигини услуб деб билмасин. Яна бир нарса шуки, одам қисқа умрини тажрибаларга исроф қилиб қўймаслиги керак. Шунингдек, шеър крассворд ҳам эмас. Сунъийлик, сўзга ҳурматсизлик – гуноҳи азим. Тўғри, Европа шеъриятида баъзан ребусчилик, шаклий маҳдудлик, чинакам маҳорат эмас, маҳоратбозлик учрайди. Лекин уларнинг ақли бутун шоирлари доимо Шарқдан шарқона руҳий теранликни ўрганиб келаётганини эсдан чиқармайлик... Энг қойил қоладиган ери шундаки, Навоийу Бобурлар шеърни кроссворд қилган эмас”. Таъкидлаш жоизки, улуғ шоирнинг миллий адабий-эстетик тафаккурга мезон бўлишга лойиқ бу каби қарашлари алоҳида тадқиқ қилиниши зарур.
Бадиада Абдулла Ориповнинг нафақат беназир шоир, балки шеърни бадиий сўзнинг юксак талаблари даражасида ўқий оладиган бетимсол нотиқ экани ҳам таъсирли сувратланган. Масалан, улуғ шоир замонамизнинг турли ёшдаги бир қанча истеъдодли ижодкорларидан “Ўзинг Алп Тўнғасан ёки Тутанхамон, эслаёлмассан...” сатри билан бошланувчи ғазалини ўқишни сўрайди. Улардан ҳеч бири бу ишни талаб даражасида уддалай олмагач, сеҳрли овоз билан ўзи ўқиб беради. “Турли доираларда, учрашувларда Абдулла ака шеър ўқиганини кўп кўргандим. Аммо ҳозиргидек жўшиб ўқишини, Худо ҳаққи, биринчи кўришим! – деб ёзади Абдусаид Кўчимов. – Унинг ўктам ва мағрур овози сатрдан-сатрга ўтган сайин кўтарилиб: ёллари елкандек ҳилпираб, заминни зир титратган кўйи баланд тепаликлар сари ўқдай учиб бораётган арслон наъраси янглиғ юракларда ғулу қўзғарди. Наъранинг зарби-залворидан гўё тоғлар тебранди, осмонўпар қоялар теракдек чайқалди, асрий жимликка кўмилиб ётган даралар мамлакатида кучли довул пайдо бўлди. Ларзалардан тўзғиган қорлар миллион-миллион кабутарлар сингари тўда-тўда, карвон-карвон булутларга қўшилиб-аралашиб осмону фалакка учди. Дарёлар жунбушга келди... Абдулла ака шеър ўқир, у бундан атиги бир неча дақиқа аввал муштдай бўлиб ўтирган одамга сира-сира ўхшамас – кўз ўнгимизда афсонавий алпга айланиб бўлганди”. Давоми...

Нурбой Жабборов

👍

❤️

👏

Открыть комментарии

Facebook

580 0 5 10

Nurboy Jabborov saboqlari

22 Feb, 04:00

ABDULLA ORIPOV FENOMENI

uni anglash va anglatishga yangicha yondashuv

Ikkinchi maqola

Atoqli ijodkor Abdusaid Ko‘chimov qalamiga mansub “Men shoirman, istasangiz shu...” badiasining muhim fazilati Abdulla Oripovning ijodkor sifatidagi obrazi yorqin ifodalanganidir. Badiada mana bunday yoziladi: “Xalqimizda, adabiyotimizda milliy tuyg‘uni qayta uyg‘otgan betakror va betimsol iste’dod sohibining so‘zlari fikr-u xayolimni sehrlab qo‘ygan edi. U kishining lutfidagi falsafa, so‘zlaridagi obrazlar, timsollar... Qayerdan olar ekan? Qachon o‘qib chiqdi ekan buncha kitoblarni?” Bu savollarga shoirning o‘z so‘zlaridan javob topadi. Ibn Sino, Beruniy, Spinoza, Galvitsiy kabi Sharq-u G‘arbning buyuk mutafakkirlari asarlaridan o‘zligini tanigani, turli oliy o‘quv yurtlarida ta’lim olgan akalari yiqqan kitoblarni obdan o‘qib chiqqani, yoshligidan o‘n minglab baytlarni yod bilgani, yo‘qolgan dostonining har bir so‘zini jurnal uchun qayta boshdan tiklab bergani...
Badia muallifi Abdulla Oripovning ijod konsepsiyasi asosini belgilaydigan qarashlarini noyob injular kabi teradi. Ular bizni ulug‘ zamondoshimizning beqiyos adabiy-estetik olami bilan yaqindan tanishtiradi. Tabiiyki, ijod dunyosi sir-sinoatga boy. Unda aniq qoidalarni joriy etish mahol. Lekin shoir qarashlari bilan bahslashish qiyin. Ular barcha davr ijodkorlari uchun saboq bo‘la olgulik. Jumladan, shoir fikricha: “Har kim ijod qilaversin-u, ammo bemalol, beo‘rin da’volar qilmasin. Uquvsizligini uslub deb bilmasin. Yana bir narsa shuki, odam qisqa umrini tajribalarga isrof qilib qo‘ymasligi kerak. Shuningdek, she’r krassvord ham emas. Sun’iylik, so‘zga hurmatsizlik – gunohi azim. To‘g‘ri, Yevropa she’riyatida ba’zan rebuschilik, shakliy mahdudlik, chinakam mahorat emas, mahoratbozlik uchraydi. Lekin ularning aqli butun shoirlari doimo Sharqdan sharqona ruhiy teranlikni o‘rganib kelayotganini esdan chiqarmaylik... Eng qoyil qoladigan yeri shundaki, Navoiy-u Boburlar she’rni krossvord qilgan emas”. Ta’kidlash joizki, ulug‘ shoirning milliy adabiy-estetik tafakkurga mezon bo‘lishga loyiq bu kabi qarashlari alohida tadqiq qilinishi zarur.
Badiada Abdulla Oripovning nafaqat benazir shoir, balki she’rni badiiy so‘zning yuksak talablari darajasida o‘qiy oladigan betimsol notiq ekani ham ta’sirli suvratlangan. Masalan, ulug‘ shoir zamonamizning turli yoshdagi bir qancha iste’dodli ijodkorlaridan “O‘zing Alp To‘ng‘asan yoki Tutanxamon, eslayolmassan...” satri bilan boshlanuvchi g‘azalini o‘qishni so‘raydi. Ulardan hech biri bu ishni talab darajasida uddalay olmagach, sehrli ovoz bilan o‘zi o‘qib beradi. “Turli doiralarda, uchrashuvlarda Abdulla aka she’r o‘qiganini ko‘p ko‘rgandim. Ammo hozirgidek jo‘shib o‘qishini, Xudo haqqi, birinchi ko‘rishim! – deb yozadi Abdusaid Ko‘chimov. – Uning o‘ktam va mag‘rur ovozi satrdan-satrga o‘tgan sayin ko‘tarilib: yollari yelkandek hilpirab, zaminni zir titratgan ko‘yi baland tepaliklar sari o‘qday uchib borayotgan arslon na’rasi yanglig‘ yuraklarda g‘ulu qo‘zg‘ardi. Na’raning zarbi-zalvoridan go‘yo tog‘lar tebrandi, osmono‘par qoyalar terakdek chayqaldi, asriy jimlikka ko‘milib yotgan daralar mamlakatida kuchli dovul paydo bo‘ldi. Larzalardan to‘zg‘igan qorlar million-million kabutarlar singari to‘da-to‘da, karvon-karvon bulutlarga qo‘shilib-aralashib osmon-u falakka uchdi. Daryolar junbushga keldi... Abdulla aka she’r o‘qir, u bundan atigi bir necha daqiqa avval mushtday bo‘lib o‘tirgan odamga sira-sira o‘xshamas – ko‘z o‘ngimizda afsonaviy alpga aylanib bo‘lgandi”. Davomi...

Nurboy Jabborov

👍 1

❤️

👏

Открыть комментарии

Facebook

657 0 2 3

Nurboy Jabborov saboqlari

21 Feb, 04:01

АБДУЛЛА ОРИПОВ ФЕНОМЕНИ

уни англаш ва англатишга янгича ёндашув

Биринчи мақола

Ҳар кимга ато этилавермайдиган фавқулодда салоҳият эгаларига нисбатан қўлланадиган “феномен” тушунчаси Ўзбекистон Қаҳрамони, халқ шоири Абдулла Орипов сиймосига узукка қўйилган кўздек мувофиқ келади. Бу ибора замонамиз шоиру адибларидан фақат унгагина нисбат берилгани, мазкур эътироф улкан адибу олимларга тегишли экани замирида ҳам теран маъно бор. Биринчи бўлиб атоқли ёзувчимиз Одил Ёқубов: “Абдулла Орипов феномени ҳали охиригача англанмаган бир тилсимдир”, дея шоир ижодига юксак баҳо бергани адабиёт аҳлига маълум. Ушбу иборани адабиётшунослигимиз қаҳрамони Озод Шарафиддинов ҳам айнан Абдулла Ориповга нисбатан қўллаган. “Мувашшаҳ” сарлавҳали тадқиқотида олим: “ХХ аср шеъриятида, қолаверса, жаҳон шеъриятида Абдулла Орипов феноменини тўла бўлмаса-да, бир қадар мукаммалроқ очиб берадиган дурустроқ бир мақола ҳам ёзган эмасман. Ҳар гал бу ишга киришмоқчи бўлганимда, бу шеърият қаршисида қаламимнинг бениҳоя ожизлигини ҳис қилардим”, дея куйинчаклик билдирган эди. Аслида, улуғ шоир шеъриятига доир энг теран тадқиқотларни айнан Одил Ёқубов ва Озод Шарафиддинов яратгани сир эмас. Бу икки мутафаккирнинг мазкур фикрларида Абдулла Орипов ижодининг миқёси нечоғлиқ юксак ва кўламли экани, уни тўлақонли тадқиқ этиш осон эмаслиги эътироф этилган. Атоқли шоир ва журналист Абдусаид Кўчимовнинг “Мен шоирман, истасангиз шу...” бадиасини ўзбек бадиий тафаккурининг чўққиларидан бўлган ана шу феноменни англаш ва англатиш йўлидаги муҳим қадамлардан бири сифатида баҳолаш мумкин.
Қалам аҳлининг аксари одатда мавжуд қолиплар доирасида фикрлайди, ижоди ҳам шунга монанд тарзда кечади. Кўпчилик ўрганган анъаналарни янгилаш, фикр ифодасининг ўзгача шаклларини излаб топиш, моҳиятни бошқалардан фарқли ва теран ёритиш, ҳайратланарли бадиий кашфиётлар яратиш осон эмас. Бунинг учун муаллифдан чуқур билим, учқур тахайюлдан ташқари, юксак ижодий тафаккур ҳам талаб этилади. Абдулла Орипов шеърият оламининг остонасидаёқ ўз ижодий дастурини:

Мен шоирман,
Истасангиз шу,
Ўзимники эрур шу созим,
Бировлардан олмадим туйғу,
Ўзгага ҳам бермам овозим...

дея белгилагани ва умри давомида уни аъло даражада адо этгани эътиборга олинса, унинг миллий шеъриятимиз юксалишида тутган ўрни аниқ-тиниқ намоён бўлади. Абдусаид Кўчимовнинг ана шу ижодий дастур сарлавҳага олинган бадиаси Абдулла Ориповнинг шахс, шоир ва мутафаккир сифатидаги образини ўқувчи қалби ва шуурига муҳрлай олиши жиҳатидан миллий адабий-эстетик тафаккурдаги ўзига хос янгилик сифатида баҳоланишга лойиқ. Бадианинг қиммати нималарда кўринади?
Биринчидан, бош қаҳрамон – Абдулла Орипов билан саккиз адабий гурунг тафсилотларини ўз ичига олган бадиа миллий адабиётшунослигимиз ва бадиий публицистикамизда шу пайтгача кўрилмаган янгича шакл ва услубда яратилган. Давоми...

Нурбой Жабборов

👍 2

❤️

👏

Открыть комментарии

Facebook

864 0 11 13

Nurboy Jabborov saboqlari

21 Feb, 04:00

ABDULLA ORIPOV FENOMENI

uni anglash va anglatishga yangicha yondashuv

Birinchi maqola

Har kimga ato etilavermaydigan favqulodda salohiyat egalariga nisbatan qo‘llanadigan “fenomen” tushunchasi O‘zbekiston Qahramoni, xalq shoiri Abdulla Oripov siymosiga uzukka qo‘yilgan ko‘zdek muvofiq keladi. Bu ibora zamonamiz shoir-u adiblaridan faqat ungagina nisbat berilgani, mazkur e’tirof ulkan adib-u olimlarga tegishli ekani zamirida ham teran ma’no bor. Birinchi bo‘lib atoqli yozuvchimiz Odil Yoqubov: “Abdulla Oripov fenomeni hali oxirigacha anglanmagan bir tilsimdir”, deya shoir ijodiga yuksak baho bergani adabiyot ahliga ma’lum. Ushbu iborani adabiyotshunosligimiz qahramoni Ozod Sharafiddinov ham aynan Abdulla Oripovga nisbatan qo‘llagan. “Muvashshah” sarlavhali tadqiqotida olim: “XX asr she’riyatida, qolaversa, jahon she’riyatida Abdulla Oripov fenomenini to‘la bo‘lmasa-da, bir qadar mukammalroq ochib beradigan durustroq bir maqola ham yozgan emasman. Har gal bu ishga kirishmoqchi bo‘lganimda, bu she’riyat qarshisida qalamimning benihoya ojizligini his qilardim”, deya kuyinchaklik bildirgan edi. Aslida, ulug‘ shoir she’riyatiga doir eng teran tadqiqotlarni aynan Odil Yoqubov va Ozod Sharafiddinov yaratgani sir emas. Bu ikki mutafakkirning mazkur fikrlarida Abdulla Oripov ijodining miqyosi nechog‘liq yuksak va ko‘lamli ekani, uni to‘laqonli tadqiq etish oson emasligi e’tirof etilgan. Atoqli shoir va jurnalist Abdusaid Ko‘chimovning “Men shoirman, istasangiz shu...” badiasini o‘zbek badiiy tafakkurining cho‘qqilaridan bo‘lgan ana shu fenomenni anglash va anglatish yo‘lidagi muhim qadamlardan biri sifatida baholash mumkin.
Qalam ahlining aksari odatda mavjud qoliplar doirasida fikrlaydi, ijodi ham shunga monand tarzda kechadi. Ko‘pchilik o‘rgangan an’analarni yangilash, fikr ifodasining o‘zgacha shakllarini izlab topish, mohiyatni boshqalardan farqli va teran yoritish, hayratlanarli badiiy kashfiyotlar yaratish oson emas. Buning uchun muallifdan chuqur bilim, uchqur taxayyuldan tashqari, yuksak ijodiy tafakkur ham talab etiladi. Abdulla Oripov she’riyat olamining ostonasidayoq o‘z ijodiy dasturini:

Men shoirman,
Istasangiz shu,
O‘zimniki erur shu sozim,
Birovlardan olmadim tuyg‘u,
O‘zgaga ham bermam ovozim...

deya belgilagani va umri davomida uni a’lo darajada ado etgani e’tiborga olinsa, uning milliy she’riyatimiz yuksalishida tutgan o‘rni aniq-tiniq namoyon bo‘ladi. Abdusaid Ko‘chimovning ana shu ijodiy dastur sarlavhaga olingan badiasi Abdulla Oripovning shaxs, shoir va mutafakkir sifatidagi obrazini o‘quvchi qalbi va shuuriga muhrlay olishi jihatidan milliy adabiy-estetik tafakkurdagi o‘ziga xos yangilik sifatida baholanishga loyiq. Badianing qimmati nimalarda ko‘rinadi?
Birinchidan, bosh qahramon – Abdulla Oripov bilan sakkiz adabiy gurung tafsilotlarini o‘z ichiga olgan badia milliy adabiyotshunosligimiz va badiiy publitsistikamizda shu paytgacha ko‘rilmagan yangicha shakl va uslubda yaratilgan. Davomi...

Nurboy Jabborov

👍

❤️

👏

Открыть комментарии

Facebook

786 0 3 9

Nurboy Jabborov saboqlari

20 Feb, 04:03

Ассалому алайкум!

Қадрдонларим, эсонмисиз? Тангри ҳаёт йўлингизни маърифат ёғдулари ила ёритсин!
Истеъдодли шогирдимиз Акром Малик ҳазрат Алишер Навоий “Хамса”сининг биринчи достони “Ҳайрат ул-аброр”ни тўлиқ шарҳлади. Устоз Порсо Шамсиев илмий-танқидий матни, достоннинг ҳозирги ўзбек тилига табдили ва шарҳини алоҳида китоб ҳолида нашр эттирди. Ушбу китоб тақдимотида атоқли навоийшунослар, илоҳиёт олимлари иштирок этди.
Китоб тақдимотидаги нутқимиз Сиз азизларга маъқул келишидан умидвормиз.

Нурбой Жабборов

Telegram / Facebook

Nurboy Jabborov saboqlari

Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети Ўзбек адабиёти тарихи кафедраси мудири, филология фанлари доктори, профессор Нурбой Жабборовнинг илмий-ижодий ўзани ЎЗАНДАН МАЪЛУМОТЛАР ОЛИНГАНДА, МАНБА КЎРСАТИЛИШИ ЗАРУР!

833 0 2 9 21

Nurboy Jabborov saboqlari

20 Feb, 04:02

sticker.webp

8.4Kb

668 0 0

Nurboy Jabborov saboqlari

20 Feb, 04:01

17:21

Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas

Telegram'da ko‘rish

Assalomu alaykum!

Qadrdonlarim, esonmisiz? Tangri hayot yo‘lingizni ma’rifat yog‘dulari ila yoritsin!
Iste’dodli shogirdimiz Akrom Malik hazrat Alisher Navoiy “Xamsa”sining birinchi dostoni “Hayrat ul-abror”ni to‘liq sharhladi. Ustoz Porso Shamsiev ilmiy-tanqidiy matni, dostonning hozirgi o‘zbek tiliga tabdili va sharhini alohida kitob holida nashr ettirdi. Ushbu kitob taqdimotida atoqli navoiyshunoslar, ilohiyot olimlari ishtirok etdi.
Kitob taqdimotidagi nutqimiz Siz azizlarga ma’qul kelishidan umidvormiz.

Nurboy Jabborov

Telegram / Facebook

2.5k 0 12 13

Nurboy Jabborov saboqlari

19 Feb, 04:01

УЙҚУЛИҚ БАХТНИНГ УЙҒОНИШИ

Саҳар чоғида бедор бўлиш – халқимизда энг маъқул кўриладиган одат. Тонгги ибодат, саҳарги дуо файз-барака манбаи деб қаралиши ҳам бунинг исботидир. Халқ мақоллари ва ҳадиси шарифларда шу боис бунга алоҳида урғу берилади. Асарларида миллий руҳиятни теран мазмун ва юксак бадиият уйғунлигида ифодалаган ҳазрат Алишер Навоий қирқ ҳадиснинг назмий шарҳига бағишланган “Арбаъин” асарида халқимиз маънавиятига бевосита дахлдор, миллатимиз дунёқарашининг негизи бўлган масалаларга алоҳида диққат қаратади.
Буюк мутафаккир “Навм ус-субайҳати ямнаъ ур-ризқа” – “Тонгги уйқу ризқни тўсар” мазмунидаги ҳадиси шарифни мана бундай шарҳлайди:

Субҳ уйқусин улки айлар тарк
Ризқу рўзин ўзига тўш кўргай.
Улки ғафлатдин этти навми сабуҳ,
Бу шарафни магарки туш кўргай.

Яъни тонгги уйқуни тарк этган киши ризқ нуридан баҳра олади. Аммо субҳ маҳали ғафлат босиб ухлаган киши бу шарафни тушида ҳам кўра олмайди. “Бу шарафни магарки туш кўргай” – бундай халқона, кўнгилга яқин ибора ўқувчи шуурига чақмоқдай таъсир этади. Муаллифнинг ижодий нияти ҳам айни шу бўлгани аён. Халқ руҳиятига яқин бўлгани учун ҳам ушбу ҳадиснинг шеърий шарҳи жуда таъсирли чиққан. Заҳириддин Бобурнинг: “На хуш бўлғайки бир кун уйқулиқ бахтимни уйғотсам”, деган сатрларидаги “уйқулиқ бахт”да ҳам шунга ишора бордек туюлади, назаримизда.
Энг муҳими, бу каби назм намуналари орқали улуғ Навоий бобомиз замонлар оша барчамизни Ҳақ ёдидан, халқ манфаати йўлидаги эзгу ишлардан ғафлатда қолмасликка, мудом огоҳ бўлишга даъват этиб келаётир.

Нурбой Жабборов

👍 2

❤️

👏 1

Открыть комментарии

Facebook

814 0 3 19

Gelatto Музқаймоқ Рецепти Фризер

Продам твой канал за сутки.

Продам канал с доходом 138090

Nurboy Jabborov saboqlari

Kanal geosi va tili

Toifa

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

Nurboy Jabborov saboqlari

2 167

Kanalda mashhur

Sayt tili

Gelatto Музқаймоқ Рецепти Фризер

Продам твой канал за сутки.

Продам канал с доходом 138090

Nurboy Jabborov saboqlari

Kanal geosi va tili

Toifa

2 167

Kanalda mashhur