Why we die? Can we live forever?Intro:
O'ylashimcha har bir inson umri davomida bir marta bo'lsa ham abadiy yashash haqida o'ylagan, yoki o'lishni o'ylab sal bo'lsa ham qayg'uga botgan. Aslida inson hech qachon qarishdan o'lmaydi, yo yurak xuruji, insult, infarct, infeksiya,... lekin bu case'larni oddiy inson tushunishi qiyin bo'lgan uchun shunchaki qarilikdan o'ldi deb qabul qilinadi, lekin tibbiyotda qarish degan kassalik yo'q.
Part-1: Why we die? (Biz nima uchun o'lamiz?)
Inson o'lishiga asosiy sabab bu tanamizdagi xatolar, masalan: dasturchi sifatida kod yozsak va qayeridadir kichkina bug bo'lsa va yillar davomida shu dastur kodiga qaramasak, oxir-oqibat bu dastur ishdan chiqadi, sabab har xil bo'lishi mumkin, shu kichkina bug oxir oqibat kattalashib ketishi, ishlab turayogan operatsion tizimi yangilanishi, package'lardagi code o'zgarishi, memory to'lib qolishi, ... insonda ham xuddi shunaqa. Bizni qarishga olib keladigan narsalar:
1. Telomere Shortening (Cellular Aging) - har safar hujayra ikkiga bo'linganda
xromosoma oxiri (
telomeres) qisqarib boradi, va yillar davomidagi qisqarish oqibatida, eng oxirida hujayra bo'linmaydigan holatga keladi, 1 ta hujayra hech qanday ahamiyatga ega emas, lekin vaqt o'tishi bilan ming, million, milliard hujayra shu muammoni boshdan kechirsa, ancha katta muammoga olib keladi
2. DNA Damage & Mutations - hammaga ma'lum bo'lgani kabi insondagi DNK (DNA = DNK) mutatsiyaga uchraydi, ya'ni o'zgarib boradi, bitta inson DNK'sida 3.2 milliard juft nukleodlar bor va bulardan hosil bo'ladigan kombinatsiya juda katta songa aylanadi, va bunda xatoliklar albatta bo'ladi, vaqt o'tishi bilan xatoliklar ko'payib oxiri fail bo'ladi. (Fun fact: Inson DNK'sini to'liq kompyuterda saqlash uchun bizga taxminan 30-200GB memory kerak bo'ladi. Agar biz bitta inson tanasini to'liq DNK bo'yicha simulatsiya qilishni xohlasak taxminan 150PB(150PB = 150_000 TB) xotira va bizga supercomputer kerak yoki google'ni barcha kompyuteri bir vaqtda ishlashi kerak simulatsiya uchun)
3. Imunitet kuchsizlanishi
4. Qon-tomir kassalliklari va muammolari
....
Part-2: Can we live forever?
1. Nazariy jihatdan iloji bor, agar biz DNK'ni o'zgartirishni, hujayralar bo'linishidagi muammolarni hal qilsak inson umri anchaga uzayadi (balkim ming yillab yasharmiz). Agar biz barcha biologik muammolarni hal qilsak, albatta abadiy yashash mumkin.
2. Yashash deganda bizni ongimiz yashashini istasak ya'ni shaxsiyatimiz buning uchun insonni cyborg'ga aylantirish ham mumkin, ya'ni miyyadan boshqa barcha tana a'zolarini machine'ga aylantirib kerak bo'lgan payt kerakli detalni yangilasak, nazariy jihatdan abadiy yashash mumkin
3. Simulatsiya - agar biz inson tanasini emas, ongini simulatsiyaga tiqib, tezlashtirsak xuddi tushga o'xshab, bir kun ichida inson minglab yillar yashashi mumkin simulatsiya ichida, 60 yil (o'rtacha inson umr davomiyligi) ichida esa deyarli inson millionlab yillar yashab, yashashdan maqsadini yo'qotib qo'ysa kerak.
Part-3: Animals that can live forever
1.
Turritopsis dohrnii - meduza turi, tanasi qarishni boshdan kechirsa o'zini tanasini va organlarini yashartira oladigan va abadiy yashay oladigan mavjudod
2.
Hydra - (bu capitan amerikadagi gidra emas, yoki uch boshli ajdar ham emas, mitti mavjudod) tanasini ming bo'lakka bo'linsa ham qaytib to'liqligicha o'stira oladi.
3.
Planarian - bu ham tanasini regenerate qila oladi.
4.
Lobsters - DNA ni to'g'rilay olish qabiliyati tufayli qarishni oldini oladi.
(fucking lucky bastards 😁)
Part-3: Should we live forever?
Har kimni falsafasi har xil kimdir abadiy yashashni xohlaydi kimdir esa yo'q. Shaxsan men uchun umrbod yashash yoqmaydi, nima qilaman butun umr tualetga borib yoki internetdan nolib yoki ishlab, hayot qisqa bo'lgani uchun biz o'zimizga eng muhim bo'lgan ishlarni tezroq qilishni xohlaymiz yoki birinchi bo'lib qilishni, hayot umr boqiy bo'lmagani uchun ham qiziq. Lekin miyyamni simulatsiya qilishga yoki cyborg'ga aylanishga yo'q demas edim 😁
