Onkologiyada CA 19-9 va CA 125 onkomarkerlari qanchalik aniq maʼlumot beradi!
Onkomarkerlar saraton yoki boshqa patologik jarayonlarni kuzatish uchun qonda yoki boshqa biologik suyuqliklarda aniqlanadigan moddalar hisoblanadi. CA 19-9 va CA 125 – muayyan o‘smalar bilan bog‘liq bo‘lib, diagnostika va kasallikning kechishini baholashda qo‘llaniladi.
CA 19-9 (Carbogydrate Antigen 19-9)
➢ Umumiy tavsifi:
CA 19-9 glikoproteid bo‘lib, me’da-ichak tizimi, ayniqsa oshqozon osti bezi (pankreatik) o‘smalarida yuqori bo‘ladi. Bu marker saratonning rivojlanishi va metastazlarini kuzatishda muhim.
➢ Norma:
• 0 – 37 U/ml (normal chegarada).
• > 1000 U/ml – odatda, kechki bosqichdagi yoki metastaz bergan saraton.
➢ Qaysi o‘smalar uchun javobgar?
• Oshqozon osti bezi saratoni (80–90% hollarda oshadi) – juda xavfli, 5 yillik omon qolish darajasi 5–10% atrofida.
• Jigar saratoni (gepatotsellyulyar karsinoma) – o‘rtacha xavfli, 5 yillik omon qolish 10–30%.
• Oshqozon saratoni – o‘rtacha xavfli, 5 yillik omon qolish 20–40%.
• Yo‘g‘on ichak va to‘g‘ri ichak saratoni (kolorektal saraton) – o‘rtacha xavfli, 5 yillik omon qolish 50% atrofida.
• O‘t yo‘llari va o‘t pufagi saratoni – juda xavfli, 5 yillik omon qolish 5–20%.
➢ Boshqa sabablarga ko‘ra ko‘tarilishi mumkin:
• Yallig‘lanish kasalliklari (pankreatit, gepatit, sirroz).
• O‘t-tosh kasalligi.
• Kistalar va yaxshi xulqli o‘smalar.
📌 Diagnostik ahamiyati:
CA 19-9 asosiy diagnostika marker emas, chunki ba’zi insonlarda (taxminan 5–10%) genetik jihatdan bu marker ishlab chiqilmaydi. Shuning uchun, tashxisni tasdiqlash uchun KT/MRT, biopsiya va boshqa testlar talab etiladi.
CA 125 (Carbogydrate Antigen 125)
➢ Umumiy tavsifi:
CA 125 glyukoproteid bo‘lib, asosan tuxumdon saratoni bilan bog‘liq. Ayollarda u endometriy (bachadon shilliq qavati) va tuxumdon epitelial hujayralari tomonidan ishlab chiqariladi.
➢ Norma:
•0 – 35 U/ml (normal chegarada).
• > 200 U/ml – odatda, saratonning rivojlangan bosqichida.
➢ Qaysi o‘smalar uchun javobgar?
• Tuxumdon saratoni (80% hollarda oshadi) – juda xavfli, 5 yillik omon qolish 20–50%, bosqichga bog‘liq.
• Bachadon saratoni – o‘rtacha xavfli, 5 yillik omon qolish 50–80%.
• Ko‘krak saratoni – o‘rtacha xavfli, 5 yillik omon qolish 70–90%.
• Me’da-ichak yo‘li saratoni (yo‘g‘on ichak, oshqozon) – o‘rtacha xavfli, 5 yillik omon qolish 20–50%.
• Oshqozon osti bezi saratoni – juda xavfli, 5 yillik omon qolish 5–10%.
➢ Boshqa sabablarga ko‘ra ko‘tarilishi mumkin:
• Homiladorlikning ilk 3 oyi.
• Endometrioz, tuxumdon kistalari.
• Pelvik yallig‘lanish kasalliklari.
• Jigar kasalliklari (gepatit, sirroz).
📌Diagnostik ahamiyati:
Tuxumdon saratonini erta aniqlashda faqat CA 125 ishonchli emas, chunki u ba’zan yaxshi xulqli holatlarda ham oshadi.
CA 19-9 va CA 125 onkomarkerlarini tahlil qilish tartibi
• Tahlil och qoringa, ertalab olinadi. • Ayollarda CA 125 hayz siklining 1-bosqichida (hayzdan keyin) olinishi maqsadga muvofiq.
• Yallig‘lanish kasalliklari bo‘lsa, test noto‘g‘ri ijobiy chiqishi mumkin, shuning uchun qo‘shimcha tekshiruvlar talab qilinadi.
Har ikki marker faqat yordamchi diagnostika vositasi, yakuniy tashxis biopsiya, KT/MRT va boshqa testlar bilan tasdiqlanishi kerak.
Bizni kuzatib boring:
Telegram | Instagram