HANAFIY MAZHABIDA NAVRO‘Z BAYRAMINING HUKMI
Hanafiy mazhabining mashhur ulamolaridan alloma Mullo Aliy al-Qoriy rahimahulloh «Fiqhul-akbar» kitobiga bitgan sharhlarida «Dindan chiqaradigan lafzlar va harakatlar» bobida yozadilar: Navro‘z bayrami kuni majusiyga bir tuxumni sovg‘a qilgan odam kofir bo‘ladi. Chunki u majusiyning kufri va zalolatiga yordam berdi yoki sovg‘a berishi bilan ularga o‘xshadi. Ba’zilar: «Musulmon Navro‘z bayramida musulmonga sovg‘a bersa kofir bo‘lmaydi» demoqdalar. Bu so‘zga diqqat etish kerak. Chunki bu ishda majusiylarga o‘xshashlik bordir. Tabiiyki, qasdsiz (bilmay) Navro‘z bayramiga kelib qolgan odamning hukmi farqlidir»
📚«Al-Xulosa» (499-bet).
Mullo Aliy al-Qoriy rahimahulloh yana aytadilar: «Kimki Navro‘z kuni kofirlar (bayrami uchun) yig‘iladigan yerga chiqsa, kofir bo‘ladi. Chunki bu kufrni e’lon qilishdir»
📚(«Al-Xulosa», 500-bet).
«Al-Fatava as-Sug‘ro» kitobida shunday deyilgan: «Navro‘z kuni ilgari odatlanmagan narsani Navro‘z bayramini ulug‘lab sotib olgan kishi katta gunohni qilib, kofir bo‘ladi. Chunki u kofirlarning bayramlarini ulug‘ladi».
📚(«al-Fiqhul-Akbar» kitobiga yozilgan sharh: 186).
Ibn Turkmaniy al-Hanafiy ayrim musulmonlar g‘ayri dinlar bayramlarida katta nafaqalar qilishlari va bolalarini ko‘chalarga olib chiqishlarini zikr qilib, buning so‘ngida aytadilar: «Ayrim Hanafiy olimlari aytganlar: «Kimda kim yuqorida aytilganlarni qilsa-yu, tavba qilmasa ularga o‘xshab kofir bo‘ladi».
Hanafiy mazhabining shayxi, alloma Abu al-Mahosin Hasan ibn Mansur ibn Mahmud Qozixon aytganlar: «Bir kishi Navro‘z kuni boshqa kunlarda sotib olmagan narsasini sotib olsa, agar shu bilan Navro‘zni deb sotib olgan bo‘lsa, kofir bo‘ladi, foydalanish, sarflash maqsadida qilsa, Navro‘z deb sotib olmagan bo‘lsa, kofir bo‘lmaydi».
«Majmaun-Navazil» kitobida shunday deyilgan: «Majusiylar Navro‘z bayramida to‘planganida musulmon: «Qanday yaxshi yo‘l topishibdi!» desa kofir bo‘ladi, deyilgan. Nega?! Chunki u Islom odatlarini qabohatga chiqarishni kafolatlash bilan birga, kufr tuzuklarini maqtamoqda».
Abu Hafs al-Kabir al-Hanafiy rahimahulloh aytganlar: «Agar bir kishi ellik yil Allohga ibodat qilib, so‘ng «Navro‘z» bayramida, shu kunni ulug‘lamoqchi bo‘lib mushriklarning biriga tuxum sovg‘a qilsa, o‘zi kofir bo‘lib amallari habata bo‘ladi».
📚«Bahr ar-Roiq sharh Kanzu ad-Daqoiq» 8/555, Ibn Hajar «Fathul Boriy» 2/315).
«Jome' al-Asg‘ar» sohibi dedilar: «Agar bir musulmon «Navro‘z» bayramida boshqa bir musulmonga sovg‘a berib, bu sovg‘asi bilan «Navro‘z» kunini ulug‘lamay, aksincha ayrim odamlar odatiga ko‘ra bergan bo‘lsa kofir bo‘lmaydi. Kofir bo‘lmasa ham, majusiylarga o‘xshab qolmaslik uchun, aynan «Navro‘z» kunida sovg‘a qilmay, yoki oldin, yoki keyin berishi kerak. Chunki Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam aytdilar: «Kimda-kim o‘zini biron qavmga ÿxshatsa, bas, u ham ulardan biridir» (Imom Ahmad 2/50 va Abu Dovud 4021). Yana aytadilar: «Bir kishi «Navro‘z» kunida kofirlar xarid qiluvchi narsani xarid qilib olsa, bundan oldin xarid qilmagan bo‘lsa, xaridi bilan kofirlar ulug‘laganidek bu kunni ulug‘lamoqchi bo‘lsa, kofir bo‘ladi. Agar yeyish, ichish yoki foydalanish maqsadida xarid qilgan bo‘lsa, kofir bo‘lmaydi».
(«al-Bahrur Roiq sharh Kanzu ad-Daqoiq» 8/555).
"Bizning yurtimizda faqat Hanafiy mazhabiga amal qilishingiz kerak" deydigan "Hanafiy"larga yetkazib qo‘yamiz. Agar Hanafiy bo‘lsangiz mazhabingizni himoya qiling!
📖 G‘azzoliy hikmatlari – @gazzoliy_ijodi
