Ma'lumotlarni tekshirmasdan qabul qilishEsingizda bo'lsa bundan 4-5 yillar oldin karantin paytlari banan arzonlab bozorlarda 5000 so'mga tushib qolgandi. Bunga sabab, ijtimoiy tarmoqlardagi koronavirus banandan tarqalarkan degan gaplar sabab bo'ldi.
Aslida bu malumotlar hech qanday asossiz, dalillarsiz edi. Va buni tekshirmasdan odamlar banan xarid qilishni to'xtatishdi. O'shanda mazza qib banan yegandim lekin😅
Tasir psixologiyasi kitobida Chaldini shu narsani ko'rsatib bergan. Bu juda ko'p odamlar bir tomonga ketayotgan bo'lsa qolganlar avtomatik va instinktiv ravishda shu tomonga yurishadi.
Bunga oddiy misolni qaraylik. 5,6 kishi bo'lib ovqatlanishga kirganingizda 1 kishi osh yiyman diydi keyin unga yana bittasi qo'shiladi va qolgan qaror qabul qilolmayotganlar ham shularga instinktiv ravishda ko'pchilikka ergashishadi.
Yani bu yerda ko'pchilikka ergashish psixologiyasi avtomatik ravishda ishlaydi. Shu sababli ham bizda to'ylarni qanday o'tkazish, qaysi universitetda o'qish, qanday mashina olish kabilar o'z ehtiyojlari va imkoniyatlaridan kelib chiqib emas. Boshqalardan ko'chirib qilinadi.
Bu oddiy psixologiya, bu bilan kurashish kerak! Uning uchun esa, odam o'ziga savol berishi kerak. ''Bu xohishlar, bu fikrlar haqiqatda menikimi yoki birovnikidan ko'chiryapmanmi?''
Endi boyagi mavzuga qaytsak. Ma'lumotlarni tekshirmaslik va ommaga ergashish masalasi.
Hozir biz judayam katta informatsiyon ochlikni boshdan kechiryapmiz. Bizga aslida ma'lumotlar, zaruriy bilimlar yetarli bo'lmayapti. Chunki, odamlarning asosiy ma'lumot olish manbasi bu ijtimoiy tarmoqlar (Instagram, Youtube, Telegram) bo'lib qoldi.
A bu tarmoqlarda esa o'zbekcha ma'lumotlar, bilimlar juda kam. Hali endi sekin sekin chiqyapti. Lekin, odamlarning kuni 6-7 soati scrolling bilan o'tyapti.
Xo'sh, ular nima ma'lumot olyapti? Javob: hech nima! hech nima olmayapti shunchaki easy dofamin. Turli kulguli musr vaynlar, trendlar va hk.
Kecha bir videoga ko'zim tushdi. Yosh yosh bolachalar, 14, 15 yoshli sochlarining tepasini kesilgan qandaydir chaqmoq makfinga o'xshatib yasalgan moshinani oldida telefonini ushab chmosi chiqib o'tiribdi.
Videoni asl mohiyati esa, bu bolachalar qaysdiri strim qiladigan PUBG chi bola bilan o'yin o'ynashgan va yutqazib qo'ygani evaziga sochini oldirishgan.
Ya'ni mediada bilim beruvchi odamlardan ko'ra shunaqa strimerlar, vaynerlar, treyderlar muvaffaqiyatliroq, ularning hayoti yaxshiroqday ko'rsatilyapti.
Bunga o'zimiz ham aybdormiz, ya'ni o'qituvchilar, umuman odamlarning fikrlashini o'zgartiradigan odamlar mediaga chiqishmayotgani ham sabab.
''Gul ekilmagan joyga, ajiriq ko'karadi'' degan gap bor edi
Har qanday fikr yoki malumotni avval tekshirib keyin qaror qabul qilish kerak. Kim nima desa ha shunaqa ekan deb ketuvrmasdan
@doniyor_isakov