Юқори Чирчиқ ахборот-кутубхона маркази

#Хориж_тажрибаси

ХОРИЖДА КАСБ ТАНЛАШ: НИМАЛАРГА КЎПРОҚ ЭЪТИБОР ҚАРАТИЛАДИ?

Касбга йўналтириш муаммоси ҳар доим долзарбдир. Ҳар бир давлат эса бу вазифани ўзига хос тарзда, таълим тизими, менталитет ва кутилаётган натижани ҳисобга олган ҳолда ёндашади. Келинг, хорижий мамлакатлар тажрибасини кўриб чиқамиз.

➖🇫🇷Франция

Ўқувчилар ўрта синфда меҳнат бозорида долзарб бўлган барча касблар билан таништирилади. Сўнгра ўқитувчи ҳар бир ўқувчига ўз қобилиятига мос бўлган касбни танлаш бўйича тавсиялар беради.

➖🇯🇵Япония

Мамлакатда ушбу жараён рақамлаштирилган. Мактаб ўқувчиси уч йил ичида камида 48 марта профессионал тестларда қатнашиши шарт. Бу ўсмирнинг қобилиятлари ва кўникмаларига мос келган соҳани танлашга ёрдам беради.

➖🇺🇸АҚШ

Мактаб ўқувчилари кичкиналигидан бошлаб касб бўйича маслаҳатчилар билан биргаликда келажагини режалаштиришади. Ўрта мактабдан бошлаб ўқувчилар ҳар ёзда танлаган касблари бўйича ўзларини синаб кўришади ва тезда танлов қилишади.

➖🇳🇴Норвегия

Норвегияда мактаб ўқувчиларига "Касб танлаш тўғрисида маълумот" номли махсус фан ўқитилади. Касбга йўналтириш масалалари саккизинчи синфдан бошлаб интенсив равишда амалга оширилади. Натижалар ҳам ёмон эмас – ўқувчиларнинг 80 фоизи университетларга ўқишга киришади, ва тахминан 20 фоизи коллеж талабаси бўлишади.

➖🇸🇪Швеция

Швеция қонунчилигига кўра, мактаб ўқувчилари ўз келажаги ҳақида қарор қабул қилишдан олдин маслаҳат олишлари керак. Таълим муассасаларида ўсмирларга истеъдодларини яхшироқ тушунишга ёрдам берадиган "Ҳаёт зинапоясида қаерга бориш керак" касбий йўналиш дастури мавжуд.

#Даҳонинг_болалиги

Бугун Тожикистон Республикаси Сўғд вилояти раиси Ражаббой Аҳмадзода бошчилигидаги делегация вилоятимизда меҳмон бўлиб турибди. Ташрифдан кўзланган мақсад икки давлат ҳудудлари ўртасида ижтимоий-иқтисодий, савдо муносабатларини янги босқичга олиб чиқиш. Ташриф муносабати билан тожик тили ривожига салмоқли ҳисса қўшган буюк инсон ҳақида ҳикоя қилмоқчимиз.

ЭЛ УСТОЗИ

Буюк мутафаккир Алишер Навоийнинг ҳам турк, ҳам форс тилларидаги ижоди ҳар икки тилни истиқболга олиб чиққани билан баҳоланади. Айниқса туркнинг бош бўғини бўлишимизда ўрни беқиёс. Бу ижодкорнинг ҳам тожик ва ўзбек тиллари ривожланишида, нафақат тожик тили ҳамда тилшунослиги, балки бир халқ, бир миллат шаклланишида қилган хизматларининг шунчаки бир четда сарғайиб, чанг босиб ётган қоғоз-ҳужжатларда қолиб кетиши уят.

Бухоронинг Ғиждувонини биласиз, кабоблари билан машҳур. Айни шу туманнинг Соктаре қишлоғида туғилганди бу болакай. Ҳалол, ўзини сен, ерни сиз дейдиган деҳқон оиласида униб-ўсди. Отаси тегирмон устаси бўлган. 5-синфга ўтар-ўтмас 11 ёшли болакайнинг қишлоғида чечак тарқади. Кимдир уйидан чиқмай қамалиб олган, кимдир жон ҳолида кўчиб, қишлоқни тарк эта бошлаган бир пайтда касаллик болакайнинг отаси, онаси, тоғасига ёпишди: кетма-кет уч йўқотиш.

Акасининг пинжига кирганча бу қора дунёга ўз ранглари билан рангбаранглик бахш этишнинг иложи бор-йўқлиги ҳақида қайғура бошлади. Аввал эски мактаб, сўнг мадрасаларда ўқиб, илмини оширди. Араб тилини мукаммаллаштирди. Тарихни “сув қилиб ичди”. Адабиёт билан қалин дўст тутинди. "Онамнинг ўғрилик ва ёлғончилик қораланган эртаклари-ю қиссалари ҳақиқат, аслида, камолотга элтувчи энг тўғри йўл эканлигини тушунганман", деб ёзган эди ўз эсдаликларида.

Буюк маърифатпарвар олимлардан бири, тарихчи, рассом Аҳмад Дониш ҳамда озарбайжон ёзувчиси Ҳожа Мароғийни ўзининг маънавий устозлари деб билган. Бухорода маърифат зиёсини тарқатишда эса жадид маърифатпарварлари ичган булоқдан сув симириши туртки берган. Ўз-ўзига ҳеч ким фойдаланмаган "АЙН" сўзидан келиб чиққан тахаллус бериши ҳам бежиз эмас. Чунки у қиладиган иш аввалгиларига ўхшамаслиги зарур ва шарт эди.

У яшаган давр ижтимоий-сиёсий воқеалар шиддат билан кечган даврга тўғри келди. Бошбошдоқлик, феодаллик борган сари чўққига кўтарилишга шай эди.

Шундай бир таҳликали замонда илмга баралла тарғиб қила олган шахс бўлиб етишди у. Янги усулдаги мактаблар очиб, ундаги толиби илмлар учун ўқув-қўлланмалар, дарсликлар яратди. Бутун бир халқни саводга, илмга етакловчи "Ёшлар тарбияси" дарслигини тузди. Тўғридан-тўғри оммани ҳақиқат билан юзлаштириш иложсизлигини билгач, ўткир сатирик асарлар ёзишга киришди, ҳақиқатни ҳазил билан етказишга қарор қилди ва машҳур "Судхўрнинг ўлими" ҳажвий повестини ёзди.

Кейинчалик, замонавий шарқшуносликни ривожлантиришда нафақат адабиёт тарихи тадқиқотчиси-адабиётшунос, балки тарихчи-этнограф, фольклоршунос, луғатчи-лексикограф, тилшунос, тарбияшунос-услубчи ва моҳир мураббий сифатида ҳам муносиб ҳисса қўша олди. Эвазига эл томонидан устод дея эъзозланди. Ёдга олинди. Кўкка кўтарилди.

Адабий ҳаёт тарихида беқиёс маънавий озуқа қолдирган ва эстетик тафаккур шаклланишида УСТОД дея эътироф этилган бу болакайнинг исми...

Садриддин эди. Садриддин (Айний) Саид Муродзода эди.