Malohat Anvar dan repost
Аксар ўзбек хонадонларида оталар билан фарзандлар орасида қандайдир масофа ва жарлик бор, яқинлик, сирдошлик йўқ. Аслида оналар билан ҳам аҳвол шундай. Лекин, ҳозир гап оталар билан фарзандлар ҳақида.
Ота билан онанинг ўз ўрни бор, бири иккинчисининг ўрнини боса олмайди. Ота фақатгина оиланинг молиявий таянчи ёки бирор кор-ҳол бўлганда машинаси билан касалхона ёки бошқа жойларга олиб борадиган "шофёр" эмас. Отанинг маънавий маънода ўрни жуда катта.
Ўғил фарзанд ўз муаммоларини, дардларини, истакларини отасига айта оладиган, маслаҳатлаша оладиган даражада бўлиши лозим. Ота фарзанднинг дардларини, мақсадларини эшитиши, сўраши ва уни тушуниши жуда муҳим.
Агар бола ичига ёпилиб қолган бўлса, демак қаердадир хатога йўл қўйилган. Эҳтимол, ота ҳаддан ташқари қаттиққўл ва талабчандир. Мазкур хатони тўғрилаш учун ота фарзанди билан муомаласини ўзгартириши, ўзини унга яқинлаштириши, ўртада пайдо бўлиб қолган жарликни йўқотиши керак.
Агар бундай бўлмаса, бола отасидан борган сари узоқлашиб боради, гарчи бир уйда яшаса ҳам. Лекин, бир отага муҳтожлик ҳисси уни тарк этмайди. Бу эса унинг қалбига оғриқ беради, уни руҳий жиҳатдан жароҳатлайди, унга психологик травма етказади. Ортиқ, бошига иш тушса отасига эмас, бошқа одамларга дардини айта бошлайди. Унга маънавий оталик қиладиган инсон қидиради, ўзи билмаган ҳолда.
Ота билан боланинг алоқаси фақат "ассалому алайкум - ва алайкум ассалом"дан иборат бўлиб қолмаслиги керак. Шу кетишда бўлса, бир уйда яшаса ҳам вақт ўтиб фарзандлик вазифаси фақат ота-онанинг ош-овқатидан хабар олиш, оч қолмаслигини таъминлаш, хасталанса докторга кўрсатишдан иборат бўлиб қолади. Яъни, барча муносабат шунчаки, формаллик ва юзакилик касб этади.
Аслида бу ҳам ота-онасига бир коса таомини дариғ тутадиган, бағритош ва қизғанчиқ аёлининг зери пошнаси бўлиб қолган нодон ва оқпадар фарзанддан минг карра яхши. Аммо, гап бу ҳақда ҳам эмас.
Ота фарзанд учун омонлик соҳили, ишонган тоғи, дардини айта оладиган, ундан далда ола биладиган, доим меҳр билан тўғри йўлга йўналтира оладиган, эзгу ишларга мотивация берадиган энг яқин инсон бўлади, аслида. Яъни шундай бўлиши керак.
Аммо, кўп ўзбек хонадонларида ота-ўғил муносабатлари худди подшоҳларнинг ўз фарзандлари билан бўлган масофавий, анъанавий ва совуқ муносабатларидек ёки уйнинг хизматкори ва боқувчиси вазифасидан ўзга қиёфада кўринмайдиган, кечқурун ишдан келиб, диванга ясланиб телевизор кўрадиган, нимадир ўқиб, сигарет тутатиб кейин уйқуга ётадиган шахсдек табиат касб этган, афсуски.
Боланинг қиммат мактабдаги ўқиш пулларини тўлаш, қиммат кийим олиб бериш, қимматбаҳо машина ёки ақлли телефон олиб беришдан ҳам иборат эмас оталик. Бундан муҳимроқ нарсалар ҳам бор.
Ота ўғлини минг карра хато қилса, минг карра кечира билиши, насиҳат ва меҳр билан йўлга солиши, ҳар доим у билан бирга эканлиги, унинг ёнида эканлигини амалий суратда кўрсатиши, оғир пайтларда фарзанди орқа қила оладиган буюк бир устун борлигини ҳис қилдира олиши лозим.
"Отасининг ҳузурида нафас олишга ҳам журъат қилолмайдиган" моделдаги тарбия энг афзал тарбия услуби эмас. Бу ота билан фарзанд эмас, султонлар билан шаҳзодалар орасидаги муносабатдир. Фарзанд отасидан нафақат ҳайбатланиши балки, яхши кўриши ҳам муҳим.
Қайси бир фарзанд отаси билан дардлаша олмаса, у билан отаси орасида кўринмас масофа бўлса, ундан ҳам ёмони отасини қалбан яхши кўрмаса (гарчи яхши муомала қилса ҳам, унга қараса ҳам) билингки, бу ҳолга келишда отанинг катта хатоси ўтган. Ахир, болага биринчи ўринда қандайдир ҳайбатли подшоҳ ёки жиддий раҳбар эмас, меҳрибон ота, ота қиёфасидаги дўст керак. Бу нарса унинг мустақил шахс сифатида шаклланиши, ўзига ишонч ҳисси пайдо бўлиши учун ўта муҳим.
Ўз фарзандлари билан маънавий риштаси мустаҳкам бўлган оталар бу йўлда айрим нарсалардан воз кечадилар. Уларга доим формал муомала қиладиган, субординация сақлайдиган, мудом сохта таъзимда турадиган аммо орада ҳақиқиқий муҳаббат, илиқлик ва яқинлик бўлмаган "бошлиқ-ходим" алоқаси муҳим эмас.
(Давоми пастда👇)
Ота билан онанинг ўз ўрни бор, бири иккинчисининг ўрнини боса олмайди. Ота фақатгина оиланинг молиявий таянчи ёки бирор кор-ҳол бўлганда машинаси билан касалхона ёки бошқа жойларга олиб борадиган "шофёр" эмас. Отанинг маънавий маънода ўрни жуда катта.
Ўғил фарзанд ўз муаммоларини, дардларини, истакларини отасига айта оладиган, маслаҳатлаша оладиган даражада бўлиши лозим. Ота фарзанднинг дардларини, мақсадларини эшитиши, сўраши ва уни тушуниши жуда муҳим.
Агар бола ичига ёпилиб қолган бўлса, демак қаердадир хатога йўл қўйилган. Эҳтимол, ота ҳаддан ташқари қаттиққўл ва талабчандир. Мазкур хатони тўғрилаш учун ота фарзанди билан муомаласини ўзгартириши, ўзини унга яқинлаштириши, ўртада пайдо бўлиб қолган жарликни йўқотиши керак.
Агар бундай бўлмаса, бола отасидан борган сари узоқлашиб боради, гарчи бир уйда яшаса ҳам. Лекин, бир отага муҳтожлик ҳисси уни тарк этмайди. Бу эса унинг қалбига оғриқ беради, уни руҳий жиҳатдан жароҳатлайди, унга психологик травма етказади. Ортиқ, бошига иш тушса отасига эмас, бошқа одамларга дардини айта бошлайди. Унга маънавий оталик қиладиган инсон қидиради, ўзи билмаган ҳолда.
Ота билан боланинг алоқаси фақат "ассалому алайкум - ва алайкум ассалом"дан иборат бўлиб қолмаслиги керак. Шу кетишда бўлса, бир уйда яшаса ҳам вақт ўтиб фарзандлик вазифаси фақат ота-онанинг ош-овқатидан хабар олиш, оч қолмаслигини таъминлаш, хасталанса докторга кўрсатишдан иборат бўлиб қолади. Яъни, барча муносабат шунчаки, формаллик ва юзакилик касб этади.
Аслида бу ҳам ота-онасига бир коса таомини дариғ тутадиган, бағритош ва қизғанчиқ аёлининг зери пошнаси бўлиб қолган нодон ва оқпадар фарзанддан минг карра яхши. Аммо, гап бу ҳақда ҳам эмас.
Ота фарзанд учун омонлик соҳили, ишонган тоғи, дардини айта оладиган, ундан далда ола биладиган, доим меҳр билан тўғри йўлга йўналтира оладиган, эзгу ишларга мотивация берадиган энг яқин инсон бўлади, аслида. Яъни шундай бўлиши керак.
Аммо, кўп ўзбек хонадонларида ота-ўғил муносабатлари худди подшоҳларнинг ўз фарзандлари билан бўлган масофавий, анъанавий ва совуқ муносабатларидек ёки уйнинг хизматкори ва боқувчиси вазифасидан ўзга қиёфада кўринмайдиган, кечқурун ишдан келиб, диванга ясланиб телевизор кўрадиган, нимадир ўқиб, сигарет тутатиб кейин уйқуга ётадиган шахсдек табиат касб этган, афсуски.
Боланинг қиммат мактабдаги ўқиш пулларини тўлаш, қиммат кийим олиб бериш, қимматбаҳо машина ёки ақлли телефон олиб беришдан ҳам иборат эмас оталик. Бундан муҳимроқ нарсалар ҳам бор.
Ота ўғлини минг карра хато қилса, минг карра кечира билиши, насиҳат ва меҳр билан йўлга солиши, ҳар доим у билан бирга эканлиги, унинг ёнида эканлигини амалий суратда кўрсатиши, оғир пайтларда фарзанди орқа қила оладиган буюк бир устун борлигини ҳис қилдира олиши лозим.
"Отасининг ҳузурида нафас олишга ҳам журъат қилолмайдиган" моделдаги тарбия энг афзал тарбия услуби эмас. Бу ота билан фарзанд эмас, султонлар билан шаҳзодалар орасидаги муносабатдир. Фарзанд отасидан нафақат ҳайбатланиши балки, яхши кўриши ҳам муҳим.
Қайси бир фарзанд отаси билан дардлаша олмаса, у билан отаси орасида кўринмас масофа бўлса, ундан ҳам ёмони отасини қалбан яхши кўрмаса (гарчи яхши муомала қилса ҳам, унга қараса ҳам) билингки, бу ҳолга келишда отанинг катта хатоси ўтган. Ахир, болага биринчи ўринда қандайдир ҳайбатли подшоҳ ёки жиддий раҳбар эмас, меҳрибон ота, ота қиёфасидаги дўст керак. Бу нарса унинг мустақил шахс сифатида шаклланиши, ўзига ишонч ҳисси пайдо бўлиши учун ўта муҳим.
Ўз фарзандлари билан маънавий риштаси мустаҳкам бўлган оталар бу йўлда айрим нарсалардан воз кечадилар. Уларга доим формал муомала қиладиган, субординация сақлайдиган, мудом сохта таъзимда турадиган аммо орада ҳақиқиқий муҳаббат, илиқлик ва яқинлик бўлмаган "бошлиқ-ходим" алоқаси муҳим эмас.
(Давоми пастда👇)