JURNALISTIKA VA OʻZBEK FILOLOGIYASI FAKULTETI (rasmiy kanal)

Assalomu-aleykum hurmatli kanalimiz kuzatuvchilari.
#Siz_uchun_muhim.
Deyarli har bir kishining ijtimoiy tarmoqlarda akkaunti bor. Eng mashhurlari — Telegram, “Odnoklassniki”, Facebook, Imo va Instagram. Biroq, bunday onlayn aloqa har doim ham ko‘pchilik o‘ylagandek, xavfsiz bo‘lmasligini unutmaslik kerak. Haddan tashqari ishonuvchanlik, beparvolik yoki raqamli gigiyenaning asosiy qoidalariga rioya qilmaslik parolni o‘g‘irlash, akkauntni buzib kirish va hatto pul yo‘qotishga ham olib kelishi mumkin.
Ijtimoiy tarmoqlar moliyaviy xavfsizligingizga qanday tahdid solishi mumkin.
Ijtimoiy tarmoqlarda internet-firibgarlikning eng keng tarqalgan turi — bu fishing. Bu firibgarlarning usul va hiylalariga qo‘yilgan umumiy nom, maqsad odamning pulini qo‘lga kiritishga imkon beruvchi shaxsiy ma’lumotlarini olish. Masalan:
• parol va loginlar;
• bank hisob raqamlari;
• pulni qo‘lga kiritishga imkon beruvchi bank kartasi ma’lumotlari: raqam, amal qilish muddati, CVC kodi;
• pasport ma’lumotlari;
• telefon raqami;
• boshqa shaxslarning mablag‘lariga kirish huquqoni beruvchi boshqa ma’lumotlar, masalan, bankda identifikatsiya qilish uchun ishlatiladigan kod so‘zi.
Ijtimoiy tarmoqlarda firibgarlar qanday ishlaydilar: eng keng tarqalgan hiylalar.
«Ma’lumotlarni yuboring»
Fishingning yana bir turi — bu ba’zi operatsiyalarni tasdiqlash zarurati bahonasida maxfiy ma'lumotlarni yuborish so‘rovi. Bunday xabarlar soxta do‘kon akkauntlaridan, bank va hokazolardan kelishi mumkin. Jinoyatchilar turli bahonalar bilan bank kartasining to‘liq ma’lumotlarini yoki u bo‘yicha operatsiyalar uchun zarur bo‘lgan kodlarni bilishga harakat qilishadi.
«Zudlik bilan to‘lang»
Ba’zida xabarlar xavfli bo‘lishi mumkin. Jinoyatchilar ularni, masalan, banklar, YHXBB, soliq inspektsiyasi va boshqa rasmiy xizmatlar nomidan yuborishlari mumkin. Ularning tarkibi har xil, ammo har doim pul o‘tkazish operatsiyalari haqida gap ketgan bo‘ladi. Aytaylik, sizga ma’lum bir summaga jarima keldi va uni muayyan hisob yoki telefon raqamiga pul o‘tkazib to‘lash kerak. Yoki bank kartangiz bloklangan va siz boshqa hisob raqamiga pul o‘tkazishingiz kerak. Shu bilan birga, avatarda tashkilot logotipining juda yuqori sifatli nusxasi bo‘lishi mumkin.
«Moliyaviy yordam bering»
Birovning akkauntiga kirish huquqiga ega bo‘lgan jinoyatchilar shu akkauntdan barcha kontaktlarga zudlik bilan qarz berish iltimosi yoki hatto iltijosi bilan xabarlar yuborishni boshlaydilar. Ishonchli bo‘lish uchun, xabarda qiyin moliyaviy ahvol yoki akkaunt egasi duch kelgan kutilmagan muammo haqida aytiladi.
Masalan, bunday xabardan yaqin do‘stingiz yoki qarindoshingiz go‘yoki kasalxonaga yotqizilgani, avtohalokatga uchragani, uning bolasi og‘ir kasal ekani va davolanish uchun zudlik bilan pul kerakligini bilishingiz mumkin. Egasi akkaunti buzib kirilganini bilguncha, jinoyatchilar o‘nlab va hatto yuzlab xabarlarni yuborishlari mumkin — biror ishonuvchan va rahmdil inson esa, albatta, pul yuboradi.
Xulosa: ijtimoiy tarmoqlarda xavfsiz muloqot qiling.
1. Virtual makonda moliyaviy firibgarlarning qurboni bo‘lish real hayotga qaraganda osonroq. Bunga yo‘l qo‘ymaslik uchun bo‘shashmang va ijtimoiy tarmoqlarda raqamli xavfsizlik qoidalarini yodda tuting: murakkab parollar o‘rnating va ularni muntazam ravishda o‘zgartirib turing, mobil telefonga kod orqali kirishni tasdiqlash va ikki faktorli autentifikatsiyani o‘rnating.
2. Ijtimoiy tarmoqlarda joylashtirayotgan ma'lumotlarni, ayniqsa bu sizning mulkingiz va daromadingizga bog‘liq bo‘lsa, diqqat bilan filtrlang.
3. Iloji bo‘lsa, profilingizni begonalar uchun yopib qo‘ying.
4. Bank kartasining to‘liq ma’lumotlarini va boshqa maxfiy ma’lumotlarni ijtimoiy tarmoqlarda hech kimga yubormang, bular begonalarga mablag‘ingizni qo‘lga kiritishga imkon beradi.
5. Ijtimoiy tarmoqda do‘stlaringizdan biri sizdan yordam so‘rasa, buni albatta tekshiring. Virtual do‘stlar bilan muloqot qilishda ehtiyot bo‘ling.
@bio_nuuyoshlar