🔬 Simptomatik arterial gipertenziya (endokrin shakllari) 🔬
📌 Arterial gipertenziyaning sababi har doim ham birlamchi gipertoniya bo‘lavermaydi. Ba’zan bu gormon buzilishlari bilan bog‘liq bo‘lib, simptomatik arterial gipertenziya (SAG) deb ataladi.
⚠️ Endokrin SAG turlari, klinikasi va diagnostikasi
1️⃣ Feoxromotsitoma (adrenal yoki ekstrarenal o‘simta)
📌 Patogenez: Buyrak usti bezining katexolamin (adrenalin, noradrenalin) ortiqcha ishlab chiqarishi.
💥 Klinikasi:
🔹 Paroksizmal gipertenziya (hujumlar shaklida)
🔹 Yurak urishi >100/min, haddan tashqari terlash
🔹 Bosh og‘rig‘i, titroq, qo‘rquv hissi
🔹 Xuruj 15-60 daqiqa davom etadi
🩺 Diagnostika:
✔️ Qonda va siydikda metanefrin va normetanefrin
✔️ MRT/KT (buyrak usti bezi o‘simtasi)
✔️ MIBG sintigrafiya (metaiodobenzilguanidin)
💊 Davolash:
🔹 Alfa-blokatorlar (doksazosin, prazosin)
🔹 Beta-blokatorlar (o‘simta olib tashlanishidan oldin ehtiyotkorlik bilan!)
🔹 Jarrohlik yo‘li bilan o‘simtani olib tashlash
2️⃣ Kuşing sindromi (giper kortizolizm)
📌 Patogenez: Buyrak usti bezining kortizol ishlab chiqarishi ortib ketishi.
💥 Klinikasi:
🔹 Yuqori qon bosimi + steroid semizlik
🔹 Oyoq-qo‘llar ingichka, qorin va bo‘yin sohasida yog‘ to‘planishi
🔹 Oy shaklidagi yuz (“moon face”)
🔹 Teri yupqalashishi, binafsha striyalar (cho‘zilish izlari)
🔹 Osteoporoz, qandli diabet, mushak zaifligi
🩺 Diagnostika:
✔️ Siydikda kortizolning sutkalik chiqarilishi
✔️ Deksametazon sinovlari
✔️ MRT (gipofiz adenomasini tekshirish uchun)
💊 Davolash:
🔹 Gormon ishlab chiqaradigan o‘simtani jarrohlik yo‘li bilan olib tashlash
🔹 Ketokonazol, mitotan (kortizol ishlab chiqarilishini bostirish uchun)
🔹 Aldosteron antagonistlari (spironolakton)
3️⃣ Giperal’dosteronizm (Konn sindromi)
📌 Patogenez: Buyrak usti bezining aldosteron ortiqcha ishlab chiqarishi → natriy va suyuqlik ushlanib qolishi → Qon bosimi oshishi.
💥 Klinikasi:
🔹 Doimiy gipertenziya + gipokalemiya
🔹 Mushak zaifligi, spazmlar
🔹 Poliuriya, polidipsiya
🔹 Yurak ritmining buzilishi
🩺 Diagnostika:
✔️ Qonda aldosteron va renin nisbati
✔️ Tuz yuklamasi testi
✔️ Buyrak usti bezining KT/MRT tekshiruvi
💊 Davolash:
🔹 Spironolakton, eplerenon (aldosteron antagonistlari)
🔹 Jarrohlik (agar o‘simta bo‘lsa)
4️⃣ Gipotireoz va tireotoksikoz bilan bog‘liq SAG
📌 Patogenez:
Gipotireoz → Yurak chiqarish fraksiyasi pasayadi, periferik qarshilik ortadi → diastolik gipertenziya
Tireotoksikoz → Katexolamin sezgirligi oshadi → sistolik gipertenziya
💥 Klinikasi:
🔹 Gipotireozda: Sovuqqonlik, bradikardiya, shishlar, sekin fikrlash
🔹 Tireotoksikozda: Tashvish, terlash, tachikardiya, vazn yo‘qotish
🩺 Diagnostika:
✔️ Qonda TSH, T3, T4 darajalari
✔️ Tireotropin-reseptor antitanachalari (TRAb) (Basedov kasalligida)
💊 Davolash:
🔹 Gipotireozda: Levotiroksin
🔹 Tireotoksikozda: Tiamazol, β-blokatorlar
📌 Xulosa
✅ Endokrin SAGning muhim belgilari:
🔹 Yosh bemorlarda (40 yoshgacha) to‘satdan yuzaga kelgan yuqori bosim
🔹 Oddiy gipertoniya dorilari samarasiz bo‘lsa
🔹 Gipokalemiya, taxikardiya, semizlik, terlash kabi qo‘shimcha belgilar kuzatilsa
❗️ Davolash simptomatik emas, balki sababga qarab olib boriladi!
👨⚕️ Gipertenziyangiz shubhali tuyulsa, endokrinologga murojaat qiling!
#Gipertenziya #Endokrinologiya #SAG #TezTibbiyYordam
Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103