Ахмаджон Эргашев dan repost
Бобурийлар орзуси
"Бобурнинг авлодлари аждодларининг таълимотига содиқ қолиб қўлдан берилган она ватанларига ва "меросий ерларига" бўлган даъволаридан воз кечмаган. Мисол учун, Бобирнинг ўғли Ҳумоюн (1508-1556) сафавийлар ёрдами билан Эрондан қайтганида, ўз қўшини билан аввал Самарқандга қараб йўл олган. Лекин Трансоксаниядан кўчманчи ўзбек хонлари томонидан қувиб юборилган ва истар-истамас Шимолий Ҳиндистонни қайтариб олиш учун жанубга қараб юрган.
Жаҳонгир мирзо ўзининг Трансоксанияга бўлган эҳтироси ва отасининг бу ерларга бўлган муҳаббати ҳақида, унинг Ҳиндистонни бошқаришни ўғилларига қолдириб ўзи қўшини билан шимолга жўнамоқчи бўлгани ва бу амалга ошмай қолгани ҳақида тасвирлаб ёзган. Унинг ўғилларидан бири Шох Жаҳон (1592-1666) ҳақиқатда шундай юришни амалга оширган, у икки ўғлини Балхни эгаллаш учун шимолга жўнатган, негаки у бу шаҳарга ўзининг Самарқандга қиладиган юриши учун таянч сифатида қараган. Лекин бу режа ҳам, ўша вақтда Бобурийлар Деканни ҳам босиб олиш билан бандлиги оқибатида кучлар бўлиниб қолгани туфайли амалга ошмаган.
Ҳатто барча Бобурийлар орасида ҳам Жаҳонгир ўзининг сулолавий шажараси ва темурийларнинг сиёсий ва маданий анъаналарини сақлаб қолишга тўхтовсиз диққат қаратгани ҳамда доимий аҳамият бергани билан ажралиб турган. У доимий равишда Трансоксанияни (Туронни) ёдга олиб турган ва унга vilayet-i marusi (merosiy бўлса керак, меросий ерлар) ҳамда mulk-i marusi (уруғ ерлари) сифатида қараган.
Ўзининг 24 йиллик ҳукмронлигининг ўрталарида Жаҳонгир соғиниб кетиб Бобирнинг пойтахтига келиб - узоқ давом этган Қобул зиёратини амалга оширган ва буни ўз хотираларида "бизнинг ота ерларимиз" дея тасвирлаган. Бу ерда Жаҳонгир Бобирнинг изларидан юриб, унинг севимли боғларига борган ва Бобур ёздирган сулолавий ёзувларга ўзининг исмини ва умумий аждодлари Темирнинг номини қўшиб ёздириб қўйган.
У илгари Бобирнинг хотираларини форсий таржимада ўқиган бўлсада, кейин уларни оригиналда (туркий тилда) қандай ўқигани ҳақида эҳтиром билан ёзган, "унинг ўз қўли билан (khat-i mubarak) ёзган муборак ҳуснихатида" ўқидим деган. У қўшимча қилиб: "Мен Ҳиндистонда ўсган бўлсам ҳам, лекин турк тилида ўқиш ва ёзишни билишдан маҳрум бўлмаганман (dar goftan u nevishtan Turki) деган.
Жаҳонгирнинг бу ҳимоявий луқмаси тўғри бўлиши керак, чунки ҳатто Аврангзеб ҳукмронлиги (1618-1707) даврида ҳам подшо оиласидан бўлган болаларга аждодларининг ТИЛИ бўлган турк тили ўргатилган.
Манба: Balabanlilar, L. "Lords of the Auspicious Conjunction: Turco-Mongol Imperial ldentity on the Subcontinent."
Journal of World History, vol.18, no.1, 2007, pp. 1-39.
А. Э. таржимаси.
"Бобурнинг авлодлари аждодларининг таълимотига содиқ қолиб қўлдан берилган она ватанларига ва "меросий ерларига" бўлган даъволаридан воз кечмаган. Мисол учун, Бобирнинг ўғли Ҳумоюн (1508-1556) сафавийлар ёрдами билан Эрондан қайтганида, ўз қўшини билан аввал Самарқандга қараб йўл олган. Лекин Трансоксаниядан кўчманчи ўзбек хонлари томонидан қувиб юборилган ва истар-истамас Шимолий Ҳиндистонни қайтариб олиш учун жанубга қараб юрган.
Жаҳонгир мирзо ўзининг Трансоксанияга бўлган эҳтироси ва отасининг бу ерларга бўлган муҳаббати ҳақида, унинг Ҳиндистонни бошқаришни ўғилларига қолдириб ўзи қўшини билан шимолга жўнамоқчи бўлгани ва бу амалга ошмай қолгани ҳақида тасвирлаб ёзган. Унинг ўғилларидан бири Шох Жаҳон (1592-1666) ҳақиқатда шундай юришни амалга оширган, у икки ўғлини Балхни эгаллаш учун шимолга жўнатган, негаки у бу шаҳарга ўзининг Самарқандга қиладиган юриши учун таянч сифатида қараган. Лекин бу режа ҳам, ўша вақтда Бобурийлар Деканни ҳам босиб олиш билан бандлиги оқибатида кучлар бўлиниб қолгани туфайли амалга ошмаган.
Ҳатто барча Бобурийлар орасида ҳам Жаҳонгир ўзининг сулолавий шажараси ва темурийларнинг сиёсий ва маданий анъаналарини сақлаб қолишга тўхтовсиз диққат қаратгани ҳамда доимий аҳамият бергани билан ажралиб турган. У доимий равишда Трансоксанияни (Туронни) ёдга олиб турган ва унга vilayet-i marusi (merosiy бўлса керак, меросий ерлар) ҳамда mulk-i marusi (уруғ ерлари) сифатида қараган.
Ўзининг 24 йиллик ҳукмронлигининг ўрталарида Жаҳонгир соғиниб кетиб Бобирнинг пойтахтига келиб - узоқ давом этган Қобул зиёратини амалга оширган ва буни ўз хотираларида "бизнинг ота ерларимиз" дея тасвирлаган. Бу ерда Жаҳонгир Бобирнинг изларидан юриб, унинг севимли боғларига борган ва Бобур ёздирган сулолавий ёзувларга ўзининг исмини ва умумий аждодлари Темирнинг номини қўшиб ёздириб қўйган.
У илгари Бобирнинг хотираларини форсий таржимада ўқиган бўлсада, кейин уларни оригиналда (туркий тилда) қандай ўқигани ҳақида эҳтиром билан ёзган, "унинг ўз қўли билан (khat-i mubarak) ёзган муборак ҳуснихатида" ўқидим деган. У қўшимча қилиб: "Мен Ҳиндистонда ўсган бўлсам ҳам, лекин турк тилида ўқиш ва ёзишни билишдан маҳрум бўлмаганман (dar goftan u nevishtan Turki) деган.
Жаҳонгирнинг бу ҳимоявий луқмаси тўғри бўлиши керак, чунки ҳатто Аврангзеб ҳукмронлиги (1618-1707) даврида ҳам подшо оиласидан бўлган болаларга аждодларининг ТИЛИ бўлган турк тили ўргатилган.
Манба: Balabanlilar, L. "Lords of the Auspicious Conjunction: Turco-Mongol Imperial ldentity on the Subcontinent."
Journal of World History, vol.18, no.1, 2007, pp. 1-39.
А. Э. таржимаси.