Rossiya uranining Germaniyaga importi: iqtisodiy zaruratmi yoki siyosiy tahdidmi?2024-yilda Germaniyaga Rossiyadan uran importi 70% ga oshgani haqidagi ma’lumotlar Ukraina mojarosi fonida Yevropa Ittifoqining energiya mustaqilligi va siyosiy birdamligi masalalarida savollarni yuzaga keltirmoqda. Rossiya urani Germaniyaning Lingendagi
Advanced Nuclear Fuels (ANF) zavodiga yetkazib berilmoqda va hozircha Yevropa Ittifoqi sanksiyalari ro‘yxatiga kiritilmagan. Bu esa Germaniya va Yevropa Ittifoqini iqtisodiy ehtiyojlar va siyosiy tamoyillarni qanday uyg‘unlashtirish kerakligi borasida murakkab dilemmaga duchor qilmoqda.
Quyida muammoning asosiy nuqtalarida to’xtalsak:1.
Uran YI sanksiyalaridan tashqarida: Rossiyadan uran importi bo‘yicha Yevropa Ittifoqi pozitsiyasi noaniq bo‘lib qolmoqda. Neft va gaz kabi energiya manbalari qat’iy nazorat ostida bo‘lsa-da, uran bu cheklovlardan mustasno. Bu Rossiya energiya sektorini to‘liq izolyatsiya qilishning murakkabligini ko‘rsatadi.
2.
Framatome va Rosatom roli: ANF zavodi Fransiyaning
Framatome kompaniyasiga tegishli bo‘lib, uran importida asosiy o‘rinni egallaydi.
Framatome va Rossiyaning Rosatom o‘rtasida qo‘shma korxona tashkil etish rejalari Yevropa energetika kompaniyalarining Rossiyaga qaramligini kuchaytirish xavfini tug‘diradi. Bu loyiha, ayniqsa, Sharqiy Yevropa davlatlari tomonidan tanqid qilinishi mumkin.
3.
Iqtisodiyot va siyosat o‘rtasidagi ziddiyat: Uran importining o‘sishi Germaniyaning strategik sohalardagi Rossiyaga qaramligini ko‘rsatadi. Energiya o‘tish jarayonida bo‘lgan Germaniya hanuzgacha yadroviy sanoatini qo‘llab-quvvatlash uchun Rossiya materiallariga muhtoj.
Yuqoridagilarning tahlili Germaniyaga uran importi Yevropaning Rossiya resurslariga qanchalik chuqur bog‘liqligini ko‘rsatmoqda. O’z navbatida, sanksiyalar kuchayishi yoki Rossiya tomonidan xomashyoni yetkazib berish to‘xtatilishi Yevropa Ittifoqini zaiflashtirishi aniq. Shuningdek, sanksiyalar ro‘yxatiga kiritilmagan uran Rossiya tomonidan Yevropa davlatlariga ta’sir o‘tkazish vositasi sifatida ishlatilishi mumkin.
Bu fonda ekspertlar bir qator taxminlarni ilgari surishmoda:Birinchi, Yevropa Ittifoqi yaqin vaqtda uranni sanksiyalar ro‘yxatiga kiritish masalasini ko‘rib chiqishi mumkin. To’g’ri, bu mantiqqa zid. Biroq, mazkur qaror Yevropa kompaniyalarini muqobil yetkazib beruvchilarni izlashga undaydi va mintaqaning energiya mustaqilligini kuchaytiradi.
Ikkinchi, Germaniya va Fransiya, YI yadroviy sanoatidagi asosiy o‘yinchilar sifatida, Kanada, Avstraliya, Qozog‘iston va O’zbekiston kabi mamlakatlar bilan muzokaralarni kuchaytirishi kutilmoqda.
Uchinchi, Rossiya uranining importi Yevropa Ittifoqi a’zolari o‘rtasida ziddiyatlarni keltirib chiqarishi mumkin. Ittifoq energiya resurslariga qaramlikni kamaytirish bo‘yicha qat’iy siyosat ishlab chiqishi ehtimoli yuqori.
To’rtinchi, Rossiya bilan qo‘shma loyihalar, xususan,
Framatome va
Rosatom o‘rtasidagi hamkorlik Sharqiy Yevropa davlatlari, jumladan Polsha va Boltiqbo‘yi davlatlari tomonidan tanqid qilinishi va bloklanishi mumkin.
Xulosa qilib aytganda, Rossiyadan Germaniyaga uran importining oshishi Yevropa siyosatidagi ikkiyuzlamachilikni ko‘rsatadi: iqtisodiy zaruratlar ko‘pincha siyosiy tamoyillardan ustun kelmoqda. Agar Yevropa Ittifoqi Rossiyaga qaramlikni kamaytirmoqchi bo‘lsa, muqobil yechimlarni izlash va energiya mustaqilligini ta’minlash bo‘yicha harakatlarni allaqachon boshlashi kerak.
G’arbiy alyans
