Ошиқлар сийрати.
Имом Табароний ҳазрати Муоздан ва у киши Расулуллоҳ алайҳиссаломдан қўйдаги ҳадисни ривоят қилган эканлар : "Агар хоҳласангиз, қиёмат куни Аллоҳ таоло муъминларга аввал айтадиган ва уларни Аллоҳ таолога биринчи айтадиган гапининг хабарини бераман". Аллоҳ таоло муъминларга : " Мени юзимни кўришга ошиқмаганмидиларингиз ? " – деса, мўминалар : " Ҳа, Эй Роббимиз, ошиққан эдик " , – дейишади. Аллоҳ таоло : " Нима учун ? " деб сўраса, мўминлар : " ( Чунки) сени авфинг ва мағфиратингни умид қилган эдик " , дейишади. Шунда Аллоҳ таоло: " Сизларга мени авфим ва мағфиратим бўлсин ! ", дейди.
Аллоҳ таолонинг дийдорига интилиш, интиқиш ва соғинч билан яшамоқ чин мўминнинг дунёдаги ёлғиз ва ягона орзўси бўлмоғи лозим. Бу орзў, армондан бўлак нарсалар қалбимиз боғи ўзра гўёки бир бегона , заҳарли гиёҳ мисоли экан. Албатта, бу сўзларни шунчаки оддий ташбиҳ деб эмас, балки ислом эътиқодиниг асли ва мағзи сифатида қабул қилиш керак.
Фикримизни дақиқ ифодасини ихлос хазинасининг амини , муҳаббат бозорининг саррофи Шоҳ Машрабдан эшитайлик :
Кетсам бу алам бирлан, юз коҳишу ғам бирлан,
Савдойи санам бирлан, хуш даври сафо келди.
Девонайи Машрабсан, қўрқуб нега йиғларсан ?...
Ошиқ кишига ўлмоқ ким айни шифо келди.
Мусаффо ислом ақийдасини фақат қандайдир мавҳум ва шубҳали китоблардан эмас, балки хақийқий ихлосу муҳаббат кони бўлган боболаримиздан ҳам ўрганайлик !... Ўзларининг содда ва беғубор эътиқодлари билан минг йил давомида исломнинг ғолиб байроғини бутун оламга кўтариб, шарқу ғарбни тасарруф қилганлар ўшалар эмасмидилар ?!... " Меъмор биринчи ғиштини қийшиқ қўйадиган бўлса, деворнинг охири қай ҳолда битиши мумкин ?..." – деганлари эҳтимол шу маънода бўлса керак.
Улўғларимизнинг айтишларича улимнинг аччиқ шарбатини фақатгина Аллоҳ таолонинг муборак юзига бўлган завқу шавқ ва мухаббат ҳаловатигина ширин қилиши мумкин. Ўларнинг иқрорларича бундан ўзга чора йўқ экан !... Модомики шундай экан Машраб айтган ўша "айни шифо" – малҳамни қаердан излаш мумкин?
Ўлуғлар бунинг учун аввало шу даражани топган аҳли мухаббат азизларни хизмату сўҳбатлари, дуою назарларини топиш керак, дейдилар. Уларнинг айтишларича, бу қалбнинг ҳолати бўлиб, фақат илму амални ўзи билан бўлмайди.Ташбиҳ жоиз бўлса бу шундай дард эканки фақат айни соҳиби дард – "маризи ишқ" –лардан юқиб қолар экан.
يايها الذين أمنوا اتقوا الله و كونوا مع الصدقين. (التوبه– 119)
( Эй иймон келтирганлар, Аллоҳдан қўрқингиз, ва сиддиқлар билан бўлингиз )
Жумладан яна Каломуллоҳни тафаккур билан кўп ўқимоқ, намозларга эътибор, зикрда давомилик ва одобли бўлмоқлик Аллоҳнинг муборак жамолига бўлган иштиёқни зиёда қилишлиги толибларга алоҳида эслатиб турилган экан. Ўрни келганда шуни илова қилиш лозимки аср намозидан сўнг " Набаъ" сўрасини канда қилмаслик ҳам муъминни охиратга бўлган рағбатини оширишлиги саҳиҳ ҳадисда айтилибди.
Имом Табароний ҳазрати Муоздан ва у киши Расулуллоҳ алайҳиссаломдан қўйдаги ҳадисни ривоят қилган эканлар : "Агар хоҳласангиз, қиёмат куни Аллоҳ таоло муъминларга аввал айтадиган ва уларни Аллоҳ таолога биринчи айтадиган гапининг хабарини бераман". Аллоҳ таоло муъминларга : " Мени юзимни кўришга ошиқмаганмидиларингиз ? " – деса, мўминалар : " Ҳа, Эй Роббимиз, ошиққан эдик " , – дейишади. Аллоҳ таоло : " Нима учун ? " деб сўраса, мўминлар : " ( Чунки) сени авфинг ва мағфиратингни умид қилган эдик " , дейишади. Шунда Аллоҳ таоло: " Сизларга мени авфим ва мағфиратим бўлсин ! ", дейди.
Аллоҳ таолонинг дийдорига интилиш, интиқиш ва соғинч билан яшамоқ чин мўминнинг дунёдаги ёлғиз ва ягона орзўси бўлмоғи лозим. Бу орзў, армондан бўлак нарсалар қалбимиз боғи ўзра гўёки бир бегона , заҳарли гиёҳ мисоли экан. Албатта, бу сўзларни шунчаки оддий ташбиҳ деб эмас, балки ислом эътиқодиниг асли ва мағзи сифатида қабул қилиш керак.
Фикримизни дақиқ ифодасини ихлос хазинасининг амини , муҳаббат бозорининг саррофи Шоҳ Машрабдан эшитайлик :
Кетсам бу алам бирлан, юз коҳишу ғам бирлан,
Савдойи санам бирлан, хуш даври сафо келди.
Девонайи Машрабсан, қўрқуб нега йиғларсан ?...
Ошиқ кишига ўлмоқ ким айни шифо келди.
Мусаффо ислом ақийдасини фақат қандайдир мавҳум ва шубҳали китоблардан эмас, балки хақийқий ихлосу муҳаббат кони бўлган боболаримиздан ҳам ўрганайлик !... Ўзларининг содда ва беғубор эътиқодлари билан минг йил давомида исломнинг ғолиб байроғини бутун оламга кўтариб, шарқу ғарбни тасарруф қилганлар ўшалар эмасмидилар ?!... " Меъмор биринчи ғиштини қийшиқ қўйадиган бўлса, деворнинг охири қай ҳолда битиши мумкин ?..." – деганлари эҳтимол шу маънода бўлса керак.
Улўғларимизнинг айтишларича улимнинг аччиқ шарбатини фақатгина Аллоҳ таолонинг муборак юзига бўлган завқу шавқ ва мухаббат ҳаловатигина ширин қилиши мумкин. Ўларнинг иқрорларича бундан ўзга чора йўқ экан !... Модомики шундай экан Машраб айтган ўша "айни шифо" – малҳамни қаердан излаш мумкин?
Ўлуғлар бунинг учун аввало шу даражани топган аҳли мухаббат азизларни хизмату сўҳбатлари, дуою назарларини топиш керак, дейдилар. Уларнинг айтишларича, бу қалбнинг ҳолати бўлиб, фақат илму амални ўзи билан бўлмайди.Ташбиҳ жоиз бўлса бу шундай дард эканки фақат айни соҳиби дард – "маризи ишқ" –лардан юқиб қолар экан.
يايها الذين أمنوا اتقوا الله و كونوا مع الصدقين. (التوبه– 119)
( Эй иймон келтирганлар, Аллоҳдан қўрқингиз, ва сиддиқлар билан бўлингиз )
Жумладан яна Каломуллоҳни тафаккур билан кўп ўқимоқ, намозларга эътибор, зикрда давомилик ва одобли бўлмоқлик Аллоҳнинг муборак жамолига бўлган иштиёқни зиёда қилишлиги толибларга алоҳида эслатиб турилган экан. Ўрни келганда шуни илова қилиш лозимки аср намозидан сўнг " Набаъ" сўрасини канда қилмаслик ҳам муъминни охиратга бўлган рағбатини оширишлиги саҳиҳ ҳадисда айтилибди.