Muallim Muhammad

Eng noto‘g‘ri metodika

Maktabda yaxshi o‘qiganman, deyarli hamma fanlarni fundamental bilaman. Matematikadan tashqari. Kasrlar mavzusida kasal bo‘lib qolganman. Tushunishim qiyinlashishni boshlagan. 7-sinfda ustozim darsdan ketma-ket 5-6 marta chiqarib yuborishi bilan matematikaga nuqta qo‘yilgan.

Litseyda ham, universitetda ham matematikadan qiynalganman, ustozlarimni ham qiynaganman. Eng yomon ko‘rgan o‘quvchilaridan ikkitasidan biri men edim litseyda.

Ustozlikni tushunishni boshlaganimda o‘zimga va’da berganman: hech qaysi o‘quvchini darsdan uzoq vaqtga chetlatmayman. Darsda turg‘izib qo‘yaman, lekin mavzuni eshitishiga imkon beraman. Men matematika ustozimga o‘xshashni xohlamayman, degan ichki ovoz kelgan o‘shanda.

Darsdan uzoq vaqtga chiqarish — eng yomon usul. Birinchidan, darsdan chiqarib yuborish — bu eng oson variant va bu ishni qilish uchun siz professional o‘qituvchi bo‘lishingiz ham, aqlingizni ishlatishingiz ham shart emas. Bu — “men bu bolani eplolmadim, bu bola bilan kelisha olmadim” degani. Bu o‘zingizga bo‘lgan ishonchni ham tushuradi.

Ikkinchidan, bolani o‘zgartirishni, o‘stirishni, ilmli qilishni xohlasak, u turganmi, o‘tirganmi, hatto yotgan holatda bo‘lsa ham xonamizda bo‘lishi kerak. Shunda biz 10% bo‘lsa ham o‘zgarish qila olamiz.

Meni maktabda matematika ustozim sababsiz chiqarib yuborganmi? Yo‘q! Men xato qilganman, sho‘xlik qilganman. Lekin bola edim-ku! Harakatlarim oqibatini bilmasdim. Ular katta shaxs edilar, ongli edilar, axir ular Ustoz edilarku! Nahotki, buni o‘ylamaganlar, degan fikrlar o‘taveradi hozirgacha.

@MuallimMuhammad

Qayerda ishlaysiz?

Kanalimning izoh qismida qayerda ishlaysiz deb so’rab turishadi. Qayerda ishlashimni bilganlar esa Rahimov schoolda ish yo’qmi deyishadi?

Samimiy rahbar, yaxshi jamoaga ega Rahimov school Farg’ona filialiga tarix fanidan ustoz qidirishayotgan ekan.

O’sishga, izlanishga, o’zgarishga tayyor bo’lsangizgina borishingizni tavsiya qilaman.

Arizangizni @RahimovSchool_jbot orqali topshirishingiz mumkin.

Ishga kirsangiz xabar berib qo’ying, hamkorlikda ishlayveramiz. Balki, ko’rishib qolarmiz)

@MuallimMuhammad

Bolalar tarbiyasi juda ko’p mayda va ayni paytda muhim bo’lgan ishlardan iborat.

@MuallimMuhammad

O’yinlar o’ynamang

Nobel, Oscar, Oltin to’p, maktabning eng sevimli o’qituvchisi ajoyib mukofotlar. Insonlarni ruhlantiradi, o’z ustida ishlashga undaydi.

Ammo, har bir mukofot manipulyatsiya qiladi, o’z qolipiga solishga, insonlarni jamiyat fikriga moslashishga va ba’zan qadriyatlarini o’zgartirishga majbur qiladi.

Yuqoridagi mukofotlarni yutmoqchi bo’lganlar Falastin-Isroil mojorosi, Xitoydagi uyg’urlar qirg’ini haqida gapira olmaydi. Gapirsa mukofot ololmaydi.

G’arb mukofoti bo’lsa g’arb idealogiyasiga, sharqniki bo’lsa sharq siyosatiga moslashishga majbur bo’ladi.

Eng sevimli ustoz mukofotini olishni xohlaganlar ba’zan rahbariyat bilan ko’p tortishasligi, noto’g’ri ish qilsa ham bolalarga yoqmaydigan jazolarni bermasligiga to’g’ri keladi. Jazo bersa “sevimli” bo’lmay qoladi.

Ustoz bolalarga va rahbariyatga moslasha boshlaydi. Moslashmaganlar va o’z prinsiplarida mustahkam turganlar e’tiborsiz qoldiriladi.

Mukofotlarga qiziqsangiz o’yinlar ichida qolib ketasiz. Ular o’ynatuvchi siz o’ynovchi bo’lib qolasiz. O’zligingizni unutib qo’yasiz. Amallaringiz o’zingizniki bo’lmay qoladi.

O’yinlar o’ynamang, o’yinlardan va o’ynatuvchilardan kattaroq bo’ling. Uzoq vaqt sifatli va prinsiplaringizdan voz kechmagan holda ishlang, o’zlari olib kelib berishadi. Kamida umringiz oxirida o’zligingizni unutmaganingiz uchun xursand bo’lasiz.

@MuallimMuhammad

Qizlaringni aya, oʻgʻlingni ayama. Ishlasin, qiynalsin, xato qilsin, yugurishiga koʻmaklashma, yiqilsin, yiqilish nimaligini bilsin. Keyin, turishni oʻrgansin. Qizlaringni esa yetarlicha moddiy taʼminla. Oʻgʻilni sal katta boʻlsa oʻziga qoʻyib ber. Yoʻqchiliging boʻlmasa xam unga yoʻqchilik nimaligini his qildir.

©N. Alimov

Tanganing ikkinchi tarafi

Yaxshi xususiy maktablar muhitni buzayotgan, atrofidagilarga zarar berayotganlarni, maktab daromadiga ta’sir etsa ham, haydashadi. Bunday maktablar sanoqli. Ko‘p xususiylar esa pulini to‘lasa bo‘ldi, o‘qitaveradi.

Muhiti yaxshi maktablarda tanganing ikkinchi tarafi bor. Maktabda urishqoq, o‘g‘ri, qadriyatsiz, sho‘x, ichadigan, chekadigan, ko‘cha tarbiyasini olgan bolalar deyarli bo‘lmaydi. Maktabdagi bolalar hayot beshafqatliklaridan ajratib olib o‘qitiladi. Ha, yaxshi muhit.

Lekin qachongacha?

Bolalar maktabdan keyin katta hayotga chiqishi, bunday turdagi odamlarni ko‘rishi, ular bilan muloqot qila olishi, kurashishi va bir jamiyatda yashay olishi kerak emasmi?

Butun umr ularni ajratib saqlay olamizmi? Savol ritorik!

Bolalar maktabda ertalab 9:00 dan 17:00 gacha bo‘lishini hisobga olsak, uyga yetib borish va dars qilishdan ortib, ko‘chaga chiqishga vaqt deyarli yetmaydi.

Siz nima deb o‘ylaysiz? Rostdan ham bu o‘zi muammomi? Muammo bo‘lsa, yechim qanday?

@MuallimMuhammad

Darsni muqaddas sanaydiganlar

Toshkentdagi mashhur o’quv markazlaridan biriga bordik. Dars boshlanib ketgan ekan. O’qituvchisini chaqirdik va agar darsingiz bo’lsa kutib turamiz dedik. Yo’q, hali ancha bor dedilar va chiqib biz bilan bemalol gaplashdilar. Nafsimga yoqdi, lekin aqlimning ustozdan va markazdan ozgina ko’ngli qoldi.

Hozir bir yaqinimizning ingliz tili kursiga keldim, aka yarim soatda darsim tugaydi, kutib tura olasizmi dedi. Nafsimga ozgina yoqmadi. Lekin aqlimning unga hurmati oshdi.

Darsni hurmat qiladiganlar va uni muqaddas sanaydiganlarni hurmat qilaman. O’zim ham o’rgandim.

Men taniydigan deyarli barcha yaxshi ustozlarda bu ko’nikma bor ekan. Demak, ustozlarni saralashning bir usulini endi bilamiz!

@MuallimMuhammad

Hammasi siz o‘ylaganingizdek emas

Sizga dars vaqtida baqirayotgan o‘qituvchingiz aslida sizni yomon ko‘rmaydi. Shunchaki siz uning barcha alamları bo‘g‘ziga qadalgan vaqtga to‘g‘ri kelib qoldingiz (yoki sizdan oldin 10 marta berilgan savolni 11-marta bergansiz).

Darsda kulib o‘tirgan o‘quvchi sizning ustingizdan kulmayapti, kecha Instagramda ko‘rib qolgan qiziq voqeasi esiga tushib ketgan xolos.

Ota-onangiz sizni yomon ko‘rishmaydi. Doimiy baqirish va urishishlarining sababi esa farzandini to‘g‘ri yo‘nalishga yo‘naltirishning eng yaxshi usuli shu deb bilishlarida.

Sizning qo‘ng‘iroqlaringizga javob bermayotgan inson sizni eshitishni xohlamagani uchun ko‘tarmayotgani yo‘q. Aslida sizga qulay bo‘lgan vaqt unga noqulay bo‘layotgan bo‘lishi mumkin.

Sizga har kuni kulib salom beradigan ishxonadagi qiz sizni yaxshi ko‘rib qolmagan. Aslida u hammaga xuddi shunday xushmuomala)

Biz har bir voqeadan o‘zimiz tomondan qarab, bizga qulay xulosalarni olishga o‘rganib qolganmiz. Lekin bu dunyo tasodiflarga to‘la. Aslida bu post ham sizga atalmagan. Aslida hammasi boshqacha)

@MuallimMuhammad

Hadis: "Barcha chaqaloqlar islom fitratida tug'uladi, ularni yahudiy, xristian va butparast qiladigan ularning ota-onalaridir"

Maktabdan xulosa: "Barcha bolalar tug'ulishidan teng tug'uladi. Ba’zan ota-onalari ularni jasur yoki qo'rqoq, jur'atli yoki tortinchoq, dangasa yoki g'ayratli, sog'lom yoki kasal qilib tarbiyalaydi, xolos"!

P/S: Istisnolar bo’ladi

@MuallimMuhammad

O’tmish va kelajak

Yoshligimda Imom Buxoriyning hadis olaman deb bir yigitning oldiga borgani, u qo‘lida hech narsasi bo‘lmagan holda otni biror narsasi bordek aldayotganini ko‘rgani va u insondan hadis haqida umuman so‘ramay qaytib ketganini eshitgandim. Juda g‘alati tuyulgan, oddiy narsaga ham shunchalik e’tibormi, deb qo‘ygandim.

Ulg‘aydim, insonlar bilan ko‘proq aloqaga kirishdim, kuzata boshladim. Insonlar kichik ishlarni qanday qilsa, muhimlariga ham xuddi shunday munosabatda bo‘lishini sezdim.

Oddiy mahalla futboliga kechikib keladiganlar eng katta uchrashuvlarga ham kechikishadi. “Bitta darsni eplab tursangiz bo‘ldi,” deydigan rahbarlarning butun boshli maktab ta’limi taqdiri turganda ham shunday munosabat qilayotganini ko‘rdim.

“O‘tmish va kelajak ikki tomchi suvdek o‘xshash,” deydi Ibn Xaldun “Muqaddima”sida. Odamlarning kelajakdagi shaklini ko‘rmoqchi bo‘lsangiz, ularning o‘tmishdagi ishlariga qarang.

Odatlar, munosabatlar, xarakterlar deyarli o‘zgarmaydi. Ular yillar o‘tgan sari mustahkamlanib boraveradi. Ishonavering.

@MuallimMuhammad

Buzg‘unchi bo‘ling!

Sinfxona ichi uchun ishlab chiqiladigan ko‘plab qoidalar doim sinfxona tashqarisidagilar tomonidan ishlab chiqilgan.

10 yillardan beri dars bermagan vazir va uning yordamchilari yoki darsni faqat tartib saqlash vositasi deb hisoblaydigan ba’zi direktor va zavuchlar ustozlarga “to‘g‘ri” dars o‘tish usullari va tartiblarini o‘rgatishadi.

Yaxshi o‘qituvchi belgilaridan biri uning “buzg‘unchiligida”. Doim hamma qonun-qoidalarga amal qilishga majbur emassiz.

Ba’zan rejadan chetga chiqish, bolalar bilan munozara o‘tkazish, biror ilmiy masalani muhokama qilish, hayotiy ko‘nikmalar o‘rgatish, ko‘chada dars o‘tish yoki shunchaki “Mafia” o‘ynash ham mumkin.

Maktab tomonidan aytilgan hamma qonunlarga qo‘shilishingiz ham shart emas, ularning ba’zilari mantiqsiz. Buni ochiq aytish va ba’zan buni bajarmaslik ham norma. Sabab va oqibatlarini bilmas ekanmiz, shunga olib boradigan ishlarni qilishimiz shart emas va bolalarni ham bunga majburlamaylik.

Kutilmaganlik effekti sizni sevimli o‘qituvchilardan biri qiladi. Erkin bo‘ling, erkin fikr bildiring, bolalarga ham erkinlik bering. Ba’zan qoidalarni buzing. Lekin maqsad shu orqali dars sifatini oshirish va bolalarni fanga qiziqtirish bo‘lsin.

Lekin bu doimiy bo‘lmasin va umumiy ta’lim sifatiga ta’sir etmasin!

@MuallimMuhammad

Xavfsizroq joydagi qo‘rqoqroq odamlar

Bizning bobo-buvilarimiz farzandlaridan bizchalik xavotir olishmagan. The Culture of Fear (Qo‘rquv madaniyati) kitobida: “Ko‘pchilik amerikaliklar insoniyat tarixidagi eng xavfsiz vaqt va joyda yashayapti”, — deyilgan.

Lekin ular xotirjam emas. 24/7 chiqib turadigan o‘g‘irlik, narkotik moddalar iste’molining ortishi, odam o‘ldirish kabi yangiliklar odamlarni vahimaga soladi, stress olib keladi.

6 yoshli bolangizni daraxtga chiqishga ruxsat bersangiz yoki 8 yoshli bolangizni maktabga o‘zi borib kelishiga imkon bersangiz, jamiyat tomonidan beparvo ota-onaga “aylanasiz”.

Sabab: Biz avvalgidek qurg‘oqchilik, ochlik, yangi epidemiya, ehtimoliy jahon urushi haqida o‘ylamayapmiz. Miyamizda xavotir va o‘ylash uchun qo‘shimcha joy ochilgan. Oqibatda to‘qima vahimachi bo‘lib ketyapmiz.

Tadqiqotlarga ko‘ra, bolalarimizga ko‘rsatgan mehrimiz va sevgimizdan ko‘ra o‘z stresslarimizni nazorat qila olishimiz bizni samaraliroq ota-ona qiladi.

Ularga erkinlik beraylik, ishonaylik, xatolardan, mag‘lubiyatlardan o‘rganishiga qo’yib beraylik. Katta hayot biz moslashtirayotgandek xavfsiz emas-ku, to‘g‘rimi?

@MuallimMuhammad

Bolalar bilan suhbat

Sinfimizga yangi o‘quvchi keldi. Maktabga olib kirayotganimda (odatda yangi o‘quvchi bilan yo‘l-yo‘lakay suhbatlashib, o‘g‘il bola bo‘lsa, qo‘limni yelkasiga qo‘yib kelaman), bolalardan ba’zilari:
— Yangi bolami? Bizning sinfga emas faqat, bizning sinfda joy yo‘q, — deb qolishdi.

Keyinroq, o‘zini oldida ham:
— Ustoz, boshqa sinfga oling buni, — deyishdi ikki o‘quvchimiz.

Bo‘sh vaqtimda ikkisini yolg‘iz oldimga chaqirdim. Savollar bera boshladim:
— Nima deb o‘ylaysiz, inson yangi maktabga, sinfga, muhitga borsa, o‘zini qanday his qiladi?
Ular:
— Noqulay.

— Agar u sinfdagi hamma allaqachon do‘stlashib olgan bo‘lsa-yu, uning bir o‘zi kirishishga qiynalsa-chi? U tortinchoqroq va introvert bo‘lsa-chi? Masalan, men shundayman, — dedim.
Ular:
— Yana ham qiyinroq, — deyishdi.

— Hayotda hamma narsa bo‘lishi mumkin. Endi shunday qiyin vaziyatda sizsiz va kamiga sizga “bizning sinfda joy yo‘q, bizga kelma, boshqa sinfga o‘t”, deyishsa, ikki-uch kishi sizga qarshu birlashib olsa, o‘zingizni qanday his qilasiz?

Orada ozgina jimlik bo‘ldi. Bir o‘quvchim:
— Juda yomon. Meni ajratib qo‘yishganda his qilgandim, esladim, — dedi.
Ikkinchisi ham tasdiqladi.

— Men bu ishni ataylab qilgansizlar deb o‘ylamayman, bilmaganingiz va uni his qilmaganingiz uchun aytgansizlar, degan fikrdaman. Sizlar to‘g‘ringizda gumonim yaxshi, shuning uchun o‘tirdim va tushuntirdim. Iltimos, buni boshqa takrorlamaylik, — dedim. Suhbat tugadi.

@MuallimMuhammad

Navbatdagi imkon

Bilasiz do‘stlar, do‘stim Moxir bilan “Zamonaviy Pedagog” kursimizda o‘qituvchilarni o‘qitib kelamiz.

300 ga yaqin ustozlarga ilm ulashib ulgurdik.

Kuni kecha ushbu kursimizning 6-guruhini yakunladik.

Kutganimizdanda aʼlo izohlar oldik:

80% ga yaqin ustozlar kursimizga maksimum — 10 baho qo‘ydi.

Umumiy 85.9% baho oldik.

Ushbu vaqt mobaynida ishtirokchilarimiz kengroq miqyosda dars o‘tishimiz uchun viloyatga ham taklif qilishdi:

Qo‘qonda mehmon bo‘ldik. Videosi bu yerda. Link

Xullas, chorshanba — 29.01 sanasidan 7-guruhga start beramiz.

O‘qituvchi bo‘lsangiz bizga qo‘shiling.

Kursimizda o‘qiganingizdan keyin sizda:

✅ darslar samaraliroq;
✅ stress kamroq;
✅ bolalar bilan ishlash zavqliroq bo‘ladi, inshaAlloh!

Kurs haqida to‘liq maʼlumot shu linkda: https://t.me/zamonaviypedagogkursi/94

@MuallimMuhammad

Nega ular eng zo’ri?

Ko‘rdingiz, Abduqodir kecha Man Cityda ilk o‘yinini o‘tkazdi. Dunyoning eng kuchli ligasida, eng kuchli jamoalaridan birida, eng kuchli jamoalardan biriga qarshi. Deyarli hech qanday mashg‘ulotlarsiz.

Birinchi 5 daqiqalik qiyin kechdi: hayajonlandi, xato qildi, gol olib keldi, sariq oldi. Bundan yomonroq ssenariy bo‘lmasa kerak.

Shundan keyin jamoa o‘zgardi. Abduqodirga faqat xavfsiz to‘plar uzatildi. Unga bosimni sezib, Silva (jamoadoshi) uning yoniga tez-tez qaytdi, qiyin vaziyatlardan olib chiqib ketdi. Bir vaziyatda Abduqodir to‘pni darvozabonga oshirdi. Butun stadion qarsaklar bilan olqishladi. Tashqaridan oddiy jarayon, lekin Abduqodir uchun muhim edi — xatodan keyin ham muxlislar ishonayotganini sezishi kerak edi.

O‘yin tugagach, Guardilo (uning murabbiyi): “U hali yosh, xatolardan o‘rganadi. Men unga gapirishim shart emas, xato qilganini o‘zi ham biladi. Men unga ‘xato qilma’ demayman-ku, buni uning o‘zi ham xohlaydi. Oldindan bila olmaydi-ku xato qilishini. Men unga ishonaman,” dedi. Daxshat!

Muxlislarning qarsaklari, jamoadoshlarning tushunishi va qo‘llab-quvvatlashi, ustozining so‘zlarini ko‘rib, eshitib hayron qolasan kishi.

Bejiz emas, ular eng zo‘r liga, eng zo‘r jamoa va eng zo‘r murabbiy ekanligi.

Xatolarga munosabatni o‘zgartirishimiz kerakmikan-a, ustozlar?

@MuallimMuhammad

Farzandimga xat

Sen bilan doim kelishamiz. Menga yoqadigan qarorlar ham, senga yoqadigani ham bo’lmaydi. Senga uzoq muddatda foydalilarini qabul qilamiz doim.

Seni shunchalik yaxshi ko’raman-ki kelajaging, yaxshi inson bo’lishing uchun ba’zan sen bilan tortishishga, seni xafa qilishga ham tayyorman.

Ishon bolam, seni qiynalayotganingni ko’rish men uchun dunyodagi eng og’ir ish. Balki seni qiynalayotganingdan men ko’proq qiynalarman.

Lekin chidayman, toki bu hayoting bilan to’lanadigan to’lov bo’lmas ekan, aralashmayman. Toblangin, hikmat egasi bo’lgin, xalqqa foydali inson bo’lgin deyman.

Sen hozir kichiksan, shirinsan, har bir harakating yoqimli, hatto so’kib qo’yishing ham chiroyli eshtilaveradi. Lekin kun kelib har bir so’zing va amaling uchun javob beradigan vaqting keladi.

Ha, hammasi menga bog’liq emas. Buni bilaman, qiyin bo’lsa ham qabul qilaman. Ba’zan payg’ambarlar eng yaqinlarini o’zgartira olishmagan.

Lekin sen xato qilganingda men barcha qo’limdan kelganini qildimmi buni oldini olish uchun degan o’ylar meni qiynaydi, vijdon qiynaydi. Balki, bizning payg’ambarlardan farqimiz ham aynan shudir.

@MuallimMuhammad

Muammolar tugagan kun

Esimni tanibmanki muammolarim juda koʻp. Bogʻchada tushlikda uxlash muammo edi.

Maktabda 5 baho olish, 8-martda sinfdosh qizga gul berish uchun pul yigʻish eng katta muammolarim boʻlgan. Litseyda o'qishga kirish muammo.

Universitetda yana maktabdagi muammolar kattaroq shaklda qaytib keladi. Bitirib ish topish va unda koʻtarilish muammo.

Bizda hozir bor muammolarni, hozirgi aql darajamiz bilan yecha ol-may-miz! Agar yecha olganimizda edi, bizda hozir bu muammolar boʻlmasdi.

Yechishning yoʻli esa ilm, tajriba va tavakkuldir!

Keyin muammolaring tugaydimi? Albatta, yoʻq. Kattarogʻi paydo boʻladi. Va yana ilm olamiz. Natijada oʻsib, rivojlanib boraveramiz. Oxiri yoʻq!

Qachon muammolar tugaydi? Bu dunyoni tark qilgan kunimiz, barcha muammolarimiz tugagan kundir. Ungacha yo ularni yechamiz, yoki yechishga majbur qilishadi!

@MuallimMuhammad

Qayerdan qidiray?

Muammolar qancha eski bo’lsa, yechimlarni ham eski bo’ladi.

Xotirjamlikka erishish, sog’lom tana qurish, yaxshi farzand tarbiya qilish, samarali dars berish. Minglab yillik muammolar, demak yechimlari ham minglab yil oldin yozilgan va vaqt chig’irig’idan o’tgan kitoblarda.

Kitob obro’sini saqlab bizgacha yetib kelyaptimi?

Demak, ming yillar davomida insonlar o’z hayotlarida sinab, tavakkal qilishgan. Bizda shu kitoblarni topish, o’qish va amal qilish qoldi, xolos!

Muammolar qancha yangi bo’lsa yechimlarni ham yangisini qidiring. Mashina haydash, samalyot boshqarish va hkz.

Siz pedagogikaga oid qaysi ming yillik kitoblarni bilasiz?

@MuallimMuhammad