โ Gipotezami yoki Dispozitsiya?
โ Huquq normasining mazkur elementlarini qanday farqlab olish mumkin?
โ Eng osoni โ huquq normasining sanksiya qismini ajratib olish.
โ Lekin, gipoteza va dispozitsiya o'zaro qanday farqlanadi?
๐ก Aslida oddiy qoida ya'ni, huquq normasini harakatga keltiruvchi shart-sharoit bu gipotezadir. Ya'ni, birorta huquqiy qoidani ishlashi uchun gipoteza โ faraz qilingan shart sodir bo'lishi kerak.
๐ Agar huquq normasining harakatga kelishi uchun hech qanday shart belgilangan bo'lmasa, demak bu huquq normasi faqat dispozitsiyadan iborat bo'ladi.
MISOLLARโคต๏ธ:
๐ข "Yer osti boyliklari, suv, oโsimlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy resurslar umummilliy boylikdir".
๐ข "Oโzbekiston Respublikasining pul birligi soโmdir".
๐ข "Oโzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi ijro etuvchi hokimiyatni amalga oshiradi".
โฌ๏ธ Yuqoridagi qoidalarning amal qilishi uchun hech qanday shart BELGILANMAGAN. Demak, yuqoridagi qoida huquq normasi dispozitsiyasining o'zidan iboratdir.
โ๏ธ GIPOTEZA QANDAY ANIQLANADI?
โฌ๏ธ Yuqorida keltirilgan dispozitsiyadagi qoidaning amal qilishi uchun shart etib belgilangan holatlar bo'lsa, mana shu shartlar gipotezadir.
โ๏ธ Aniqlashning bir qancha usullari bor, shulardan eng osoni kalit so'zlardan foydalanishdir
๐ KALIT SO'ZLAR: Agar... ...sa, Qanday holatda... Qanday sharoitda... kabilardir.
MISOLLARโคต๏ธ:
๐ข "Agar Oโzbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida Oโzbekiston Respublikasining qonunida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan boโlsa (GIPOTEZA), Oโzbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasi qoidalari qoโllaniladi (DISPOZITSIYA)".
๐ขAybdorlikka oid barcha shubhalar, agar ularni bartaraf etish imkoniyatlari tugagan boโlsa (GIPOTEZA), gumon qilinuvchining, ayblanuvchining, sudlanuvchining yoki mahkumning foydasiga hal qilinishi kerak (DISPOZITSIYA).
๐ข Agar shaxsning oโz aybini tan olganligi unga qarshi yagona dalil boโlsa (GIPOTEZA), u aybdor deb topilishi yoki jazoga tortilishi mumkin emas (DISPOZITSIYA).
๐ง Endi test ishlab ko'ramiz:
โ "Voyaga yetgan mehnatga layoqatli farzandlar oโz ota-onalari haqida gโamxoโrlik qilishga majburdirlar".
๐ท๏ธYuqoridagi normaning ajratilgan qismi huquq normasining qaysi elementiga tegishli?
A) Gipotezaย ย ย B) Dispozitsiya
โ๏ธ To'g'ri javob: A
โ Chunki, huquq normasi farzandlar faqatgina voyaga yetgan bo'lsa, faqatgina mehnatga layoqatli bo'lsa ota-onasiga g'amxo'rlik qilishga majburligini nazarda tutadi.
๐ข Voyaga yetgan mehnatga layoqatli โ bo'lish huquq normasining amalga oshish shartidir.
#๏ธโฃ Demak, xulosa qilamiz:
๐ถ huquq normasida hech qanday shartlarsiz amal qiladigan qoida belgilangan bo'lsaย โ bu dispozitsiya;
โน๏ธ dispozitsiyaning amalga oshishi uchun belgilangan shartlar bo'lsa โ bu gipotezadir.
๐KANAL MANZILI:๐๐
๐|Huquq_Rakhmonaliyev|โโ
โ Huquq normasining mazkur elementlarini qanday farqlab olish mumkin?
โ Eng osoni โ huquq normasining sanksiya qismini ajratib olish.
โ Lekin, gipoteza va dispozitsiya o'zaro qanday farqlanadi?
๐ก Aslida oddiy qoida ya'ni, huquq normasini harakatga keltiruvchi shart-sharoit bu gipotezadir. Ya'ni, birorta huquqiy qoidani ishlashi uchun gipoteza โ faraz qilingan shart sodir bo'lishi kerak.
๐ Agar huquq normasining harakatga kelishi uchun hech qanday shart belgilangan bo'lmasa, demak bu huquq normasi faqat dispozitsiyadan iborat bo'ladi.
MISOLLARโคต๏ธ:
๐ข "Yer osti boyliklari, suv, oโsimlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy resurslar umummilliy boylikdir".
๐ข "Oโzbekiston Respublikasining pul birligi soโmdir".
๐ข "Oโzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi ijro etuvchi hokimiyatni amalga oshiradi".
โฌ๏ธ Yuqoridagi qoidalarning amal qilishi uchun hech qanday shart BELGILANMAGAN. Demak, yuqoridagi qoida huquq normasi dispozitsiyasining o'zidan iboratdir.
โ๏ธ GIPOTEZA QANDAY ANIQLANADI?
โฌ๏ธ Yuqorida keltirilgan dispozitsiyadagi qoidaning amal qilishi uchun shart etib belgilangan holatlar bo'lsa, mana shu shartlar gipotezadir.
โ๏ธ Aniqlashning bir qancha usullari bor, shulardan eng osoni kalit so'zlardan foydalanishdir
๐ KALIT SO'ZLAR: Agar... ...sa, Qanday holatda... Qanday sharoitda... kabilardir.
MISOLLARโคต๏ธ:
๐ข "Agar Oโzbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida Oโzbekiston Respublikasining qonunida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan boโlsa (GIPOTEZA), Oโzbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasi qoidalari qoโllaniladi (DISPOZITSIYA)".
๐ขAybdorlikka oid barcha shubhalar, agar ularni bartaraf etish imkoniyatlari tugagan boโlsa (GIPOTEZA), gumon qilinuvchining, ayblanuvchining, sudlanuvchining yoki mahkumning foydasiga hal qilinishi kerak (DISPOZITSIYA).
๐ข Agar shaxsning oโz aybini tan olganligi unga qarshi yagona dalil boโlsa (GIPOTEZA), u aybdor deb topilishi yoki jazoga tortilishi mumkin emas (DISPOZITSIYA).
๐ง Endi test ishlab ko'ramiz:
โ "Voyaga yetgan mehnatga layoqatli farzandlar oโz ota-onalari haqida gโamxoโrlik qilishga majburdirlar".
๐ท๏ธYuqoridagi normaning ajratilgan qismi huquq normasining qaysi elementiga tegishli?
A) Gipotezaย ย ย B) Dispozitsiya
โ๏ธ To'g'ri javob: A
โ Chunki, huquq normasi farzandlar faqatgina voyaga yetgan bo'lsa, faqatgina mehnatga layoqatli bo'lsa ota-onasiga g'amxo'rlik qilishga majburligini nazarda tutadi.
๐ข Voyaga yetgan mehnatga layoqatli โ bo'lish huquq normasining amalga oshish shartidir.
#๏ธโฃ Demak, xulosa qilamiz:
๐ถ huquq normasida hech qanday shartlarsiz amal qiladigan qoida belgilangan bo'lsaย โ bu dispozitsiya;
โน๏ธ dispozitsiyaning amalga oshishi uchun belgilangan shartlar bo'lsa โ bu gipotezadir.
๐KANAL MANZILI:๐๐
๐|Huquq_Rakhmonaliyev|โโ